Ποια ήταν η εικόνα της αυτοκρατορίας την εποχή της Μακεδονικής Δυναστείας ;
Οι Μακεδόνες αυτοκράτορες κυβερνούν επί δύο αιώνες (9ος - 11ος αιώνας) την αυτοκρατορία. Κάνουν αλλαγές στη διοίκηση και τη νομοθεσία. Προστατεύουν τη γεωργία, τη βιοτεχνία και το εμπόριο. Είναι περίοδος ακμής και μεγαλείου για το Βυζάντιο.
Οι σπουδαιότεροι αυτοκράτορες της Μακεδονικής Δυναστείας ήταν : ο Βασίλειος Α΄ο Μακεδών, ο Λέων ΣΤ΄ο Σοφός, ο Κωνσταντίνος Ζ΄ ο Πορφυρογέννητος, ο Νικηφόρος Φωκάς, ο Ιωάννης Τσιμισκής, ο Βασίλειος Β΄ ο Βουλγαροκτόνος.
Πώς αντιμετώπισαν τα εξωτερικά θέματα οι Μακεδόνες αυτοκράτορες ;
- Οργάνωσαν αξιόμαχο στρατό και απελευθέρωσαν πολλά από τα κατακτημένα βυζαντινά εδάφη, στην Ανατολή, στη Δύση και στα Βαλκάνια.
- Έκλεισαν συνθήκες ειρήνης και φιλίας με τους λαούς του Βορρά και διέδωσαν το χριστιανισμό και το βυζαντινό πολιτισμό στις χώρες τους.
- Ξαναπήραν από τους Σαρακηνούς τον έλεγχο των θαλάσσιων δρόμων και τα βυζαντινά εμπορικά καράβια ανοίχτηκαν ξανά στο Αιγαίο, τη Μεσόγειο, την Αδριατική και τη νότια Ιταλία.
Τι μέτρα πήραν οι Μακεδόνες αυτοκράτορες για την εσωτερική οργάνωση του κράτους ;
- Οργάνωσαν καλύτερα τα Θέματα της αυτοκρατορίας και πρόσθεσαν σ’ αυτά και νέα από τις απελευθερωμένες και τις ακριτικές περιοχές.
- Επανέφεραν την ηρεμία στην ταραγμένη από τις διαμάχες της εικονομαχίας εκκλησία και την έστρεψαν σε έργα ειρηνικά και φιλανθρωπικά.
- Επικαιροποίησαν τη Νομοθεσία και έκαναν καινούριους νόμους.
Ποιους νόμους έφεραν οι Μακεδόνες αυτοκράτορες ;
- Με την Επαναγωγή και τον Πρόχειρο Νόμο ρύθμισαν τα καθήκοντα των αρχόντων, καθόρισαν τις σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας και προσάρμοσαν το δίκαιο στις συνθήκες της εποχής.
- Τα Βασιλικά ήταν συλλογή νόμων και αντλεί κυρίως από τις νομικές συλλογές του Ιουστινιανού.
- Με το «Επαρχικό βιβλίο» ρύθμισαν τα θέματα των εμπορικών συναλλαγών και έβαλαν τάξη στη λειτουργία των βιοτεχνιών και των επαγγελματιών, καθώς και στα όρια κέρδους καθενός.
- Οι Νεαρές ήταν νόμοι που απέβλεπαν στον περιορισμό της μεγάλης γαιοκτησίας.
- Συνέχισαν την προσπάθεια των Ισαύρων για την προστασία των μικροϊδιοκτητών και των ελεύθερων γεωργών από τους δυνατούς και επέβαλλαν σ' αυτούς το νόμο του «Αλληλέγγυου». Αυτός όριζε ότι οι πλούσιοι γαιοκτήμονες, μαζί με τους δικούς τους φόρους, πληρώνουν στο κράτος και τους φόρους των φτωχών γειτόνων τους, όταν εκείνοι αδυνατούν.
Σε τι απέβλεπε η νομοθεσία των Μακεδόνων αυτοκρατόρων ;
Με τους νόμους αυτούς οι Μακεδόνες αυτοκράτορες επέβαλαν ή επέτυχαν τα εξής:
- Όταν πουλιόταν ένα κομμάτι κοινοτικής γης, να προτιμούνται ως αγοραστές οι γείτονες και οι συγγενείς.
- Να αποδίδονται τα χωράφια που είχαν αρπάξει οι δυνατοί στους προηγούμενους φτωχούς ιδιοκτήτες τους χωρίς αποζημίωση.
- Να απαγορεύεται η πώληση και η αγορά στρατιωτικών κτημάτων. Όποιος διέθετε τέτοια κτήματα ήταν υποχρεωμένος να στρατεύεται.
- Να περιοριστεί η αύξηση της εκκλησιαστικής περιουσίας, και
- Να πληρώνουν οι δυνατοί τους φόρους των φτωχών του χωριού (1002), μια υποχρέωση που παλιότερα την αναλάμβανε η κοινότητα συλλογικά (αλληλέγγυον).
Τι αποτελέσματα είχαν τα μέτρα που πήραν οι Μακεδόνες αυτοκράτορες ;
Σχεδιάγραμμα του μαθήματος (κλικ)
Ιστορικές Πηγές
Πηγή 1
Οι Δυνατοί παρανομούν
«Οι Δυνατοί και οι Yπερέχοντες στο Θέμα των Θρακησίων, περιφρονώντας τους βασιλικούς νόμους, το φυσικό δίκαιο και τη δική μου προσταγή, δε σταματούν να εισέρχονται στα χωριά και, προφασιζόμενοι την αγορά, τη δωρεά ή την κληρονομιά κτημάτων, να τυραννούν τους πένητες χωρικούς και να τους κάνουν μετανάστες στον τόπο τους και στα κτήματά τους».
Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος,
Νεαρά (Μάρτιος 947 μ.Χ.)
υπερέχοντες : Έτσι ονόμαζαν αυτούς που με την εξουσία των αξιωμάτων τους, είχαν στην κατοχή τους μεγάλο γεωργικό κλήρο.
πένητες : φτωχοί, μικροϊδιοκτήτες γεωργοί.
Πηγή 2
Νόμοι υπέρ των αδυνάτων
α. «Όλες οι αγοροπωλησίες που έγιναν ανάμεσα σε πένητες και δυνατούς δεν ισχύουν και είναι παράνομες. Γι ’αυτό αποφασίζουμε την επιστροφή των κτημάτων στους πένητες, χωρίς την απόδοση των χρημάτων της αγοράς, ούτε των φόρων και των δαπανών καλλιέργειάς τους. Είναι αυτονόητο ότι η διάταξη αυτή ισχύει και για το μέλλον». β. «Οι δυνατοί επιθυμούμε να αγοράζουν ακίνητα από τους δυνατούς, οι δε στρατιώτες και οι πένητες γεωργοί επιτρέπουμε να συναλλάσσονται με τους όμοιους της δικής τους τάξης».
Βασίλειος Β’, Νεαραί