05.26 Η ανάπτυξη των γραμμάτων και η μελέτη των αρχαίων Ελλήνων κλασικών

Το τέλος της Εικονομαχίας έφερε ηρεμία στο Βυζάντιο και ταυτόχρονα την ανάπτυξη των γραμμάτων και των τεχνών.

Εκείνη την εποχή καθιερώθηκε ο Κανόνας στην αγιογραφία. Αποφασίστηκε δηλαδή τι, πού και πώς θα ζωγραφίζεται. π.χ. στον τρούλο αποφασίστηκε να ζωγραφίζεται ο Θεός περιστοιχισμένος από αγγέλους, ενώ στην αψίδα η Παναγία κρατώντας το Θείο Βρέφος ή μόνη της.

Ήδη λίγα χρόνια πριν από την άνοδο στον θρόνο του πρώτου Μακεδόνα αυτοκράτορα του Βασίλειου του Α΄ ο τότε αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ΄ μαζί με τον θείο του και Καίσαρα, Βάρδα μετέφεραν το Πανδιδακτήριο στο Παλάτι της Μαγναύρας γι' αυτό και ονομάστηκε Πανδιδακτήρο της Μαγναύρας ή Πανεπιστήμιο της Μαγναύρας. Στα χρόνια εκείνα (858) Πατριάρχης έγινε ο Φώτιος, ένας από τους σπουδαιότερους βυζαντινούς λογίους.

Στο Πανεπιστήμιο της Μαγναύρας δίδαξαν ονομαστοί καθηγητές, όπως ο Λέων ο Μαθηματικός, ο Πατριάρχης Φώτιος, ο Ιωάννης Γραμματικός και ο φωτιστής των Σλάβων Κωνσταντίνος - Κύριλλος. Όλα σχεδόν τα μαθήματα γίνονταν στην ελληνική γλώσσα και στην έδρα της Φιλοσοφίας διδάσκονταν οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς.Το κράτος στήριζε οικονομικά την εκπαίδευση πληρώνοντας τους καθηγητές και δίνοντας υποτροφίες στους επιμελείς φοιτητές.

Με την άνοδο των Μακεδόνων αυτοκρατόρων ιδρύθηκε η Πατριαρχική Σχολή. Σ' αυτή δίδαξαν μορφωμένοι κληρικοί και λαϊκοί. Μελέτησαν τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς και κατέγραψαν σε χειρόγραφα βιβλία και περγαμηνές ό,τι είχε διασωθεί από την αρχαία λογοτεχνία, τη φιλοσοφία και τις επιστήμες. Στο έργο αυτό πρωτοστατούσαν ο πατριάρχης Φώτιος, ο επίσκοπος Καισαρείας Αρέθας και ο φιλόσοφος Μιχαήλ Ψελλός.

Τα χειρόγραφα αυτά βιβλία, ζωγραφισμένα με θαυμάσιες μικρογραφίες, πλούτιζαν τις δημόσιες βιβλιοθήκες του κράτους και πωλούνταν στις ιδιωτικές. Από τα έσοδα των πωλήσεων αγόραζαν τα υλικά γραφής των βιβλίων.

Η καλλιέργεια των γραμμάτων ξεκινούσε από το ίδιο το Παλάτι, που «έμοιαζε με ακαδημία, όπου όλοι μελετούσαν» και μεταξύ αυτών οι αυτοκράτορες Λέων Στ΄ ο Σοφός και Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος.

Η ανάπτυξη αυτή των γραμμάτων ωφέλησε και την τέχνη. Η μικρογραφία, η ελεφαντοτεχνία και η διακοσμητική λειτούργησαν παράλληλα προς την αγιογραφία, που επανήλθε μετά την αναστήλωση των εικόνων. Για όλα αυτά, πολλοί ονομάζουν την περίοδο αυτή «χρυσή εποχή» του Βυζαντίου και άλλοι «μακεδονική αναγέννηση».