Πού ζούσαν οι Βυζαντινοί ;
Οι περισσότεροι Βυζαντινοί ζούσαν στην ύπαιθρο :
- Σε κωμοπόλεις
- Σε χωριά
- Σε οικισμούς
- Σε αγροικίες
Συνήθως έχτιζαν τα σπίτια τους σε πλαγιές λόφων κοντά σε ποτάμια, ώστε να διασφαλίζουν το απαραίτητο νερό.
Στο κέντρο του χωριού ή της κωμόπολης υπήρχε η πλατεία και μια μεγάλη εκκλησία. Εκεί γιόρταζαν τις μεγάλες γιορτές ή τη μνήμη του πολιούχου αγίου κάνοντας πανηγύρια.
Πώς ήταν τα σπίτια τους ;
Οι μικροκαλλιεργητές ζούσαν σε ισόγεια, στενά σπίτια με χαμηλές πόρτες και μικρά παράθυρα.
Οι πλούσοι ζούσαν σε διώροφα σπίτια.
Στα υπόγεια (κατώγια) των σπιτιών υπήρχαν κελάρια, πατητήρια και αποθήκες για τους καρπούς και τα τρόφιμα.
Πλούσιοι και φτωχοί φρόντιζαν για την έγκαιρη προμήθεια του σιταριού, του λαδιού και του κρασιού της χρονιάς.
Ποιες ήταν οι ασχολίες των γυναικών ;
Πώς εκμεταλλεύονταν οι Βυζαντινοί τη γη γύρω από τα χωριά ;
Κάθε χωριό είχε τη δική του περιφέρεια γης, που ανήκε στους κατοίκους του. Γύρω από τους οικισμούς υπήρχαν κήποι και περιβόλια με καρποφόρα δέντρα και πιο μακριά κτήματα φυτεμένα με αμπέλια, ελιές και χωράφια σπαρμένα με δημητριακά.
Πολλές περιοχές της υπαίθρου ήταν φυτεμένες με μουριές, που με τα φύλλα τους έτρεφαν μεταξοσκώληκες.
Σε κάθε χωριό ακόμη υπήρχε κοινόχρηστη περιοχή με δάση και βοσκοτόπια για την προμήθεια ξύλων και για τη βοσκή των ζώων.
Η καλλιεργήσιμη γη ανήκε σε μικροκαλλιεργητές και η περισσότερη σε μεγαλοϊδιοκτήτες ή «Δυνατούς», όπως τους έλεγαν.
Τα παράπονα ενός φτωχού αγρότη (κλικ)
Με τι ασχολούνταν οι κάτοικοι ;
Οι στεριανοί κάτοικοι ασχολούνταν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία, Το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας το περνούσαν καλλιεργώντας τα κτήματά τους ή βόσκοντας τα ζώα τους.
Στα νησιά και στα παράλια μέρη ασχολούνταν με το ψάρεμα και τη ναυτιλία.
Άλλα επαγγέλματα που συναντιόνταν συχνά ήταν οι τεχνίτες γεωργικών μέσων και εργαλείων, οι μεταφορείς και οι μικροέμποροι.
Ιδιαίτερα ευχαριστιούνταν με το ψάρεμα και το κυνήγι.
Σχεδιάγραμμα του μαθήματος (κλικ)
Ιστορικές Πηγές
Πηγή 1
Αυτές οι φράσεις έχουν ρίζες βυζαντινές
«Πάμε να τσιμπήσουμε κάτι»
Οι Βυζαντινοί, όπως και οι αρχαίοι, έτρωγαν τις στερεές τροφές με τα χέρια. Όταν έτρωγαν κρέας έπιαναν και τσιμπούσαν τη μερίδα τους με τα δάχτυλα. Από τη συνήθεια αυτή των Βυζαντινών έχει μείνει η φράση, που λέμε ως σήμερα στους καλεσμένους μας: Πάμε να τσιμπήσουμε κάτι (δηλαδή να φάμε).
«Αυτό μοσχοβολάει»
Οι κάτοικοι της υπαίθρου και ιδιαίτερα οι γυναίκες μάζευαν και χρησιμοποιούσαν αρωματικά φυτά, βότανα και λουλούδια για τον καλλωπισμό τους, τη μαγειρική και την παρασκευή αρωμάτων. Πολλά απ’ αυτά τα πουλούσαν, και μάλιστα σε καλές τιμές. Πιο περιζήτητο από όλα αυτά για το άρωμά του ήταν ο μόσχος. Γι’ αυτό εξακολουθούμε να λέμε ακόμη: Αυτό μοσχοβολάει ή αυτό το μοσχοπούλησε.
«Αυτός είναι ξεφτέρι»
Πολλοί Βυζαντινοί στα κυνήγια τους, αντί για σκύλους, χρησιμοποιούσαν εκπαιδευμένα απ’ αυτούς γεράκια, τα ξεφτέρια όπως τα έλεγαν, για τη σύλληψη των θηραμάτων. Τα γυμνασμένα αυτά αρπακτικά ήταν περιζήτητα, επειδή δε λάθευαν στο κυνήγι τους. Γι’ αυτό και σήμερα λέμε ξεφτέρια αυτούς που αναζητούν και πετυχαίνουν το στόχο τους.
Χάθηκε σαν το σκυλί στ’ αμπέλι
Την εποχή που ωρίμαζαν τα σταφύλια, τακτικοί επισκέπτες των αμπελιών ήταν διάφορα ζώα όπως σκύλοι και αλεπούδες. Σ’ αυτά τα ζώα άρεσαν πολύ τα σταφύλια. Για ν’ αποφύγουν τις ζημιές οι αμπελουργοί έστηναν παγίδες, ώστε να τα πιάσουν, και κάποια έχαναν τη ζωή τους. Ο «Γεωργικός Νόμος» μάλιστα όριζε ότι: «εάν κάποιος στήσει παγίδα στην περίοδο καρποφορίας των αμπελιών και πέσει σ’ αυτή σκύλος και πεθάνει, ο ιδιοκτήτης του αμπελιού δεν έχει καμιά ευθύνη και ο ιδιοκτήτης του σκύλου δεν πληρώνεται για τη ζημιά του ζώου του».
Φ. Κουκουλέ, Βυζαντινών βίος και πολιτισμός