03.04 Η Επανάσταση στη Στερεά Ελλάδα

Η κήρυξη της Επανάστασης στη Στερεά Ελλάδα συναντούσε δυσκολίες επειδή :

• Η περιοχή δεν ήταν πυκνοκατοικημένη και ιδιαίτερα στα δυτικά.
• Οι πρόκριτοι δεν είχαν μεγάλη πολιτική εμπειρία.
• Υπήρχε μεγάλος πληθυσμός Τούρκων.
• Υπήρχε ισχυρός τουρκικός στρατός στη Λαμία, τη Χαλκίδα και την Ήπειρο (Χουρσίτ Πασάς).

Παρ' όλα αυτά όμως υπήρχαν ξακουστοί Κλέφτες και Αρματολοί και η Επανάσταση ξεκίνησε πιο συντονισμένα απ' ό,τι στην Πελοπόννησο.

Τον Ιανουάριο του 1821 πολλοί οπλαρχηγοί της Στερεάς Ελλάδας συγκεντρώθηκαν στη Λευκάδα και πήραν την απόφαση για τον ξεσηκωμό. Εκεί ορκίστηκαν μεταξύ τους, για να επισφραγίσουν απόφασή τους. Κάτι ανάλογο έγινε στη Μονή του Οσίου Λουκά στη Βοιωτία στα μέσα Μαρτίου του 1821.

Οι πρώτες μάχες έγιναν στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα :

• Ο Πανουργιάς με τη βοήθεια των Γαλαξιδιωτών κατέλαβε και απελευθέρωσε τα Σάλωνα (την Άμφισσα).
• Στη συνέχεια απελευθερώθηκαν το Λιδωρίκι, η Λιβαδειά, η Αταλάντη, και η Θήβα, ενώ οι επαναστάτες έφτασαν μέχρι την Αθήνα περιορίζοντας τους Τούρκους στην Ακρόπολη.
• Με τη βοήθεια του Υδραίου καπετάνιου Αντώνη Κριεζή που κανονιοβόλησε με το καράβι του τους Τούρκους, απελευθερώθηκε η Χαλκίδα.

Πανουργιάς Πανουργιάς

Αντώνιος Κριεζής Αργότερα έγινε 2 φορές Πρωθυπουργός της Ελλάδας.

Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος

Την Ανατολική Στερεά ακολούθησε η Δυτική :

• Απελευθερώθηκε το Βραχώρι (Αγρίνιο), το Αιτωλικό και το Μεσολόγγι.
• Τότε έφτασε και ο Φαναριώτης πολιτικός Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, για να βοηθήσει στον Αγώνα.

Ο Χουρσίτ από τα Γιάννενα έστειλε στην Ανατολική Στερεά τον Κιοσέ Μεχμέτ και τον Ομέρ Βρυώνη για να καταπνίξουν την Επανάσταση.

Στη γέφυρα του Γοργοπόταμου οι Τούρκοι ανάγκασαν σε υποχώρηση τον Πανουργιά (που τραυματίστηκε) και τον Δυοβουνιώτη. Εκεί σκοτώθηκε και ο Μητροπολίτης Σαλώνων Ησαΐας.

Γιάννης Δυοβουνιώτης

Οδυσσέας Ανδρούτσος

Αθανάσιος Διάκος

Ομέρ Βρυώνης

Οι Τούρκοι στράφηκαν προς την Αλαμάνα που υπερασπίζονταν ο Αθανάσιος Διάκος. Αυτός παρ' ότι ειδοποιήθηκε να υποχωρήσει, έμεινε και πολέμησε μέχρι που πιάστηκε αιχμάλωτος.

Ο Ομέρ Βρυώνης του πρότεινε να του χαρίσει τη ζωή με αντάλλαγμα να προσχωρήσει στον στρατό του. Ο Διάκος αρνήθηκε και θανατώθηκε με φρικτό τρόπο.

Ο θάνατός του ήταν δείγμα της αποφασιστικότητας των Ελλήνων να διεκδικήσουν την ελευθερία τους με κάθε κόστος.

Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος κλείστηκε στο χάνι της Γραβιάς με 118 άνδρες, ενώ οι οπλαρχηγοί Πανουργιάς και Δυοβουνιώτης οχυρώθηκαν στα γύρω υψώματα. Κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης οι οχυρωμένοι στα υψώματα γρήγορα οπισθοχώρησαν. Ο Ανδρούτσος με τους άνδρες του έμειναν στο χάνι και συνέχισαν να αποκρούουν τις τουρκικές επιθέσεις. Οι απώλειες ήταν 800 για τους Τούρκους και μόνο 6 για τους Έλληνες.

Τα ξημερώματα ο Ανδρούτσος με τους άνδρες του κατάφεραν να βγουν από το χάνι, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από τους Τούρκους.

Η ήττα στο χάνι της Γραβιάς σταμάτησε την πορεία του οθωμανικού στρατού προς την Πελοπόννησο και τόνωσε το ηθικό των εξεγερμένων Ελλήνων, οι οποίοι παραμέρισαν τους δισταγμούς που είχαν σχετικά με την έναρξη του Αγώνα σε ολόκληρη τη Στερεά Ελλάδα.