Ποιο σχέδιο είχε ο Μωάμεθ Β΄
Ο Μωάμεθ Β’ κατά την τελετή ενθρόνισής του στην Αδριανούπολη διαβεβαίωσε τη βυζαντινή πρεσβεία, ότι θα σεβαστεί τις συνθήκες που είχε κάνει ο πατέρας του με τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο.Η αλήθεια ήταν ότι ήταν αποφασισμένος να κινηθεί κατά της Κωνσταντινούπολης, όταν θα ήταν έτοιμος.
Ποιες προετοιμασίες έκανε ο Μωάμεθ Β΄
- Ετοίμασε πολύ στρατό και τον εξόπλισε με σύγχρονα όπλα.
- Ανέθεσε στον Ούγγρο μηχανικό Ουρβανό να κατασκευάσει εβδομήντα πυροβόλα κανόνια, όπλα πρωτόγνωρα για την εποχή, για να γκρεμίσει, αν χρειαστεί, τα τείχη της Πόλης.
- Την Άνοιξη του 1452, έχτισε στην ευρωπαϊκή ακτή του Βοσπόρου ένα τεράστιο φρούριο, το Ρούμελη Χισάρ. Το οχυρό ετοιμάστηκε σε λίγους μήνες και η φρουρά του έκανε έλεγχο σε όλα τα πλοία που περνούσαν τα στενά και τα φορολογούσε.
- Στη διάρκεια της ίδιας χρονιάς ναυπήγησε 150 πολεμικά πλοία και πολλά μικρότερα για μεταφορές προσώπων και εφοδίων.
Πώς ξεκίνησε η πολιορκία της Κωνσταντινούπολης ;
Όταν ολοκλήρωσε τις προετοιμασίες του, ο Μωάμεθ έστειλε τον Μάρτιο του 1453 τον τουρκικό στρατό, που ξεπερνούσε τις εξήντα χιλιάδες άνδρες,έξω από τα τείχη της Πόλης.
Ο στόλος κατέλαβε τα νησιά της Προποντίδας και περιπολούσε στα στενά, εμποδίζοντας κάθε πλοίο να φέρει εφόδια στην Πόλη.
Ο ίδιος ο Μωάμεθ έστησε τη χρυσοΰφαντη σκηνή-στρατηγείο του απέναντι από την πύλη του Αγίου Ρωμανού, ανάμεσα σε χιλιάδες γενίτσαρους. Εκεί κοντά είχε στηθεί και το πιο μεγάλο από τα κανόνια του Ουρβανού, η μπομπάρδα, για να γκρεμίσει, αν χρειαζόταν, την πύλη και τα γύρω τείχη.
Στις 6 Απριλίου, ο Μωάμεθ έστειλε μήνυμα στον Κωνσταντίνο, ζητώντας του την παράδοση της πρωτεύουσας. Η απάντηση του αυτοκράτορα ήταν αρνητική : "Το να σου παραδώσω την Πόλη ούτε δικό μου δικαίωμα είναι ούτε κανενός άλλου από τους κατοίκους της· γιατί όλοι με μια ψυχή προτιμούμε να πεθάνουμε με τη θέλησή μας και δε λυπόμαστε για τη ζωή μας".
Ποιες ήταν οι πρώτες κινήσεις του τουρκικού στρατού ;
Μετά την αρνητική απάντηση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου άρχισε μια καταιγίδα κανονιοβολισμών. Οι πολιορκητές ξεχύνονται προς τα τείχη. Στήνουν ξύλινους πύργους, σκάβουν λαγούμια κάτω από τα τείχη, χτυπούν με καταπέλτες, προσπαθούν να σκαρφαλώσουν με ανεμόσκαλες στις επάλξεις. Και οι πολιορκημένοι αποκρούουν τις επιθέσεις και καίνε τους πύργους και τους αναρριχώμενους με υγρό πυρ. Και όταν πέφτει η νύχτα, γυναίκες και παιδιά μεταφέρουν υλικά και οι τεχνίτες επισκευάζουν τα ρήγματα που άνοιξαν τα κανόνια στα τείχη.
Ποια προβλήματα αντιμετώπιζαν οι πολιορκούμενοι ;
Παρ' ότι οι υπερασπιστές της Πόλης καταφέρνουν να αποκρούσουν κάθε προσπάθεια των Τούρκων, άρχισαν να φαίνονται τα πρώτα προβλήματα : Η κούραση αλλά και η έλλειψη τροφίμων και πολεμοφοδίων αρχίζουν να γίνονται ορατές. Ο Ιουστινιάνης και ο ίδιος ο αυτοκράτορας προσπαθούν να τους εμψυχώσουν.
Στις 20 Απριλίου, ξημερώματα, οι ελπίδες των αποκλεισμένων ζωντανεύουν. Τρία μεγάλα γενοβέζικα καράβια και μια βυζαντινή φορτηγίδα με κυβερνήτη τον Φλαντανελά, περνούν απαρατήρητα τα στενά, φτάνουν στην Προποντίδα και κατευθύνονται στον Κεράτιο, φορτωμένα σιτάρι, εφόδια και πολεμιστές. Οι Τούρκοι ξαφνιάζονται και ρίχνονται πάνω τους να τα προλάβουν πριν περάσουν την αλυσίδα. Στη σκληρή ναυμαχία που ακολούθησε, τα χριστιανικά καράβια νίκησαν και μπήκαν στον ελεύθερο ακόμη Κεράτιο. Το γεγονός αυτό εμψύχωσε τους πολιορκημένους, που δέχτηκαν σαν ήρωες τους νικητές. Εξόργισε όμως το Μωάμεθ, που τιμώρησε σκληρά τον ναύαρχό του και πήρε νέα μέτρα, πιο σκληρά, για την πολιορκία και την άλωση της Πόλης.
Σχεδιάγραμμα του Μαθήματος α μέρος (κλικ)
Σχεδιάγραμμα του Μαθήματος β μέρος (κλικ)
Ιστορικές Πηγές
Πηγή 1
Οι Βυζαντινοί αρνούνται να παραδοθούν
«Σύμφωνα με εντολή του προφήτη, οι Μουσουλμάνοι έπρεπε, πριν αρχίσουν επίθεση, να ειδοποιούν τους αντιπάλους αν θέλουν να παραδοθούν, γιατί αλλιώς θα έσφαζαν και θα σκότωναν ανθρώπους και θα χαλούσαν εκκλησίες και σπίτια. Γι’ αυτό και ο σουλτάνος Μωάμεθ, πριν αρχίσει η πολιορκία της Πόλης, έστειλε το Μαχμούτ Πασά στον Τεκύρ και ζήτησε την παράδοσή της. Οι άπιστοι όμως, επειδή ήξεραν πως τα κάστρα τους ήταν γερά και μεγάλα και είχαν κιόλας πολύ στρατό να τα φυλάει, δε δέχτηκαν καν τις προτάσεις του και έδιωξαν το Μαχμούτ».
Εβλιγιά Τσελεμπή (Τούρκος περιηγητής, 17ος αι)
τεκύρ: αυτοκράτορας στα τούρκικα
Πηγή 2
Προτάσεις του Μωάμεθ στον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, για την παράδοση της Πόλης
ΜΩΑΜΕΘ: Αν θέλεις, μπορείς να παραδώσεις την Πόλη και να πας όπου επιθυμείς με τους άρχοντες και τα υπάρχοντά σας. Και κανείς από τους υπηκόους σου δε θα πάθει κακό από εμάς. Αν όμως αντισταθείτε και τη ζωή και τα υπάρχοντά σας θα χάσετε και οι κάτοικοι θα αιχμαλωτιστούν και θα διασπαρθούν σε όλη τη γη.
ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ: Πιο πάνω από τη ζωή είναι η τιμή του ανθρώπου. Κι εμείς όλοι, κρατώντας το σταυρό και τ’ άρματα στα χέρια, ομόγνωμα και λεύτερα απαντούμε: Δεν παραδίνουμε την Πόλη. Τη ζωή μας πήραμε απόφαση να δώσουμε, απροσκύνητα για λευτεριά στο χώμα ετούτο πολεμώντας. Καλός για το χατίρι της κι ο χάρος.
Δούκας (ιστορικός της Άλωσης)
(ελεύθερη απόδοση, Ν. Καζαντζάκης).