Πώς αντέδρασε ο Μωάμεθ στο κατόρθωμα του Φλαντανελά ;
Το πέρασμα των τεσσάρων καραβιών στον Κεράτιο εξόργισε τον Μωάμεθ που αποφάσισε να στενέψει την πολιορκία. Με ένα τολμηρό σχέδιο πέρασε, σε μια νύχτα, 70 καράβια από τον Βόσπορο στον Κεράτιο, σέρνοντάς τα εννιά χιλιόμετρα στη στεριά, πίσω από τον λόφο του Γαλατά, πάνω σε δρόμο στρωμένο με κορμούς δένδρων, χωρίς να πάρει είδηση κανείς. Μετά απ' αυτό, ο Κεράτιος κόλπος έγινε δικός του και η Πόλη κλείστηκε ολόγυρα από στεριά και θάλασσα.
Οι κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης απογοητεύτηκαν, όταν είδαν ότι ο Μωάμεθ άρχισε πλέον να τους πολιορκεί και από τον Κεράτιο Κόλπο. Παρ' όλα αυτά η πρόταση του Μωάμεθ για παράδοση της Πόλης απορρίφθηκε από τον Κωνσταντίνο.
Η πρώτη επίθεση
Ο διάλογος αυτός ήταν και ο τελευταίος ανάμεσα στους δυο αντιπάλους. Ο κλοιόςτων πολιορκητών στένεψε. "Ούτε πουλί πετούμενο δεν μπορούσε πια να μπει στην Πόλη». Ξημερώματα της 29ης Μαΐου,ημέρα Τρίτη, άρχισε η μεγάλη επίθεση.Τις ομοβροντίες των κανονιών σκεπάζει ο αχός του πιο μεγάλου από αυτά, της μπομπάρδας, που χτυπά και ραγίζει τον πύργο του Αγίου Ρωμανού. Χιλιάδες πολιορκητές ορμούν στα τείχη, στα λαγούμια και στη βαθιά τάφρο , αψηφώντας τον θάνατο. Και οι πολιορκημένοι, όλοι, πολεμούν αδιάκοπα και αποκρούουν τις επιθέσεις.
Πώς αντέδρασαν οι υπερασπιστές της Πόλης στην επίθεση ;
Στην κρίσιμη ώρα ανοίγουν οι κρυφές καταπακτές των δεξαμενών και πλημμυρίζουν με νερό την τάφρο και τα λαγούμια. Χιλιάδες επιτιθέμενοι παγιδεύονται εκεί κι αφανίζονται. Μα κι αυτούς που σκαρφαλώνουν με γάντζους και ανεμόσκαλες στα τείχη τούς περιμένουν οι υπερασπιστές. Το μέτωπο της επίθεσης κλονίζεται. Κανείς όμως δεν γυρίζει πίσω.
Η επίθεση κρατά όλη τη μέρα και οι συγκρούσεις είναι σκληρές κι από τα δύο μέρη. Ο ήλιος γέρνει προς τη δύση και ενώ όλα έδειχναν ότι η Πόλη θα σωθεί κι αυτή τη φορά, στον μεγάλο πύργο πληγώνεται ο Ιουσπνιάνης. Οι σύντροφοί του τον απομακρύνουν για να του δώσουν τις πρώτες βοήθειες. Η λαβωματιά του όμως είναι βαριά και τον μεταφέρουν στο πλοίο του. Η κακή είδηση διατρέχει τα τείχη και παγώνει τους υπερασπιστές.
Η Πόλις εάλω
Και πριν συνέλθουν οι λιγοστοί υπερασπιστές της Πόλης από το νέο του τραυματισμού του Ιουστινιάνη, μια άλλη φήμη άρχισε να διαδίδεται "Οι Τούρκοι μπήκαν στην Πόλη! Η Πόλη κυριεύτηκε!". Κι αυτό δεν είναι ψέμα.
Ειπώθηκε ότι από την Κερκόπορτα, μια μικρή πύλη του εσωτερικού τείχους, που βρέθηκε ανοιχτή, μπήκε στην Πόλη μια μεγάλη ομάδα γενιτσάρων. Χτύπησαν πισώπλατα τους υπερασπιστές κι άνοιξαν κάποιες από τις μεγάλεςπύλες των τειχών. Τα πλήθη των πολιορκητών όρμησαν ακράτητα στην Πόλη και στις επάλξεις. Κι εκεί έγιναν μάχες σκληρές σώμα με σώμα.Ο αυτοκράτορας, την ώρα αυτή, ήταν στα τείχη, στην Πύλη του Αγίου Ρωμανού, και συντόνιζε τουςυπερασπιστές. Ρίχτηκε στη μάχη και πολέμησε τους εισβολείς, πρώτος ανάμεσα στους πρώτους. Κι έπεσε εκεί ηρωικά, ανάμεσα στους συντρόφους του. Ήταν 29 Μαϊου 1453, ημέρα Τρίτη. Ο ήλιος είχε βασιλέψει. Και η Πόλη δεν ήταν πια βασιλεύουσα.
Σχεδιάγραμμα του Μαθήματος (κλικ)
Ιστορικές Πηγές
Πηγή 1
Ο τελευταίος διάλογος Μωάμεθ Β΄ και Κωνσταντίνου ΙΑ΄ Παλαιολόγου.
ΜΩΑΜΕΘ: Άφησέ μου την Πόλη, πριν πάθει μεγάλο κακό, και φύγε ειρηνικά με όλους τους άρχοντες και τα υπάρχοντά σας. Πήγαινε να κυβερνήσεις το Μοριά και στους αδελφούς σου εγώ θα δώσω άλλες επαρχίες. Και θα παραμείνουμε φίλοι. Όσοι θελήσουν να μείνουν στην Πόλη, κανείς δε θα πάθει κακό από κανέναν.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ: Το να σου παραδώσω την Πόλη δεν είναι έργο δικό μου ούτε κανενός άλλου από όσους κατοικούμε σ’ αυτή. Κοινή απόφασή μας είναι να πεθάνουμε και να μη λυπηθούμε τη ζωή μας. Αν όμως λύσεις την πολιορκία και αποχωρήσεις, δεχόμαστε να σου καταβάλουμε ετήσιο φόρο, και πάνω από τις δυνάμεις μας. Και άλλα θέματα να συζητήσουμε, εάν αποδεχθείς ειρήνη.
ΜΩΑΜΕΘ: Δεν είναι δυνατό σε μένα ν’ αποχωρήσω. Ή παίρνω τώρα την Πόλη ή με παίρνει αυτή, ζωντανό ή νεκρό.
Δούκας (ιστορικός της Άλωσης)
τεκύρ: αυτοκράτορας στα τούρκικα
Πηγή 2
Οι τελευταίες ώρες της Πόλης
«…Στο μεταξύ σκαρφάλωσαν στο κάστρο ένα σμάρι Τούρκοι και πηδήσανε στην τάπια. Η καστρόπορτα άνοιξε και η μερμηγκιά χύμηξε μέσα με φοβερή οχλοβοή. Εκείνη την ώρα ακούστηκε μια σπαραχτική φωνή: «Η Πόλις εάλω!», «Η Πόλη πάρθηκε!».
Ο βασιλέας κέντησε τ’ άλογό του κι έδραμε κατά το μέρος που γινότανε ο θρήνος. Μα το τουρκομάνι φούσκωνε κι έσπρωχνε μπροστά τους λιγοστούς χριστιανούς. Τότες ο Κωνσταντίνος έπεσε μέσα στο πλήθος, με το σπαθί στο χέρι, κι έτρεχε σαν ποταμός το αίμα από τα χέρια και τα ποδάρια του. Πλάι του πολεμήσανε και σκοτωθήκανε ο Φραγκίσκος Τολέδος, ο Θεόφιλος Παλαιολόγος, ο Γιάννης Δαλμάτης και άλλοι χριστιανοί στρατιώτες. Εκεί παρέδωσε την ψυχή του και ο μάρτυρας βασιλιάς, κράζοντας με δάκρυα:
«Δεν υπάρχει ένας χριστιανός να πάρει την κεφαλή μου!».
Φ. Κόντογλου, Νέα Εστία
τάπια: επάλξεις, η κορυφή του τείχους
έδραμε: έτρεξε γρήγορα
Πηγή 3
Μια διαφορετική μαρτυρία για την Άλωση της Πόλης
α. «…Μόλις άνοιξαν οι πύλες του κάστρου ο Σουλτάν Μεχμέτ μπήκε στην Πόλη με 70-80 χιλιάδες στρατό και τράβηξε ίσια προς το Παλάτι του Κωνσταντίνου. Εκεί όμως βρίσκονταν κάμποσες χιλιάδες στρατιώτες Ρωμαίοι4 αποφασισμένοι να το φυλάξουν. Γι’ αυτό έγινε εκεί μεγάλη μάχη, για το πάρσιμο του Παλατιού. Σ’ αυτή τη μάχη σκοτώθηκε κι ο αυτοκράτορας. Το νεκρό σώμα του όμως δε βρέθηκε ποτέ. Το πήραν οι άπιστοι και το παράχωσαν στο Σολού Μοναστήρ5. Κι ως τώρα οι Ρωμαίοι διηγούνται πολλά και θαυμαστά γι’ αυτόν».
β. «…Ύστερα ο Πορθητής πήγε στην Αγιά Σοφιά. Μα όσοι ήταν μέσα στην εκκλησία και από τα γύρω σπίτια άρχισαν να τουφεκούν και να ρίχνουν βόμβες και υγρή φωτιά ενάντια στους στρατιώτες του Ισλάμ και ν’ αντιστέκονται πολύ. Γι’ αυτό ο πόλεμος μέσα στην Πόλη βάσταξε τρεις μέρες και την τρίτη μέρα έπεσε η Αγιά Σοφιά».
Εβλιγιά Τσελεμπή(Τούρκος περιηγητής, 17ος αι.)
Σουλτάν Μεχμέτ: Ο Μωάμεθ Β', ο Πορθητής
Ρωμαίοι: Έτσι ονομάζονταν τότε οι Βυζαντινοί
Σολού Μοναστήρ: Η Μονή Περιβλέπτου ή Εκσιαλή σήμερα
Πηγή 4
Θρήνος του Πόντου για την Άλωση της Πόλης
Ένα πουλί, καλό πουλί έβγαιν’ από την Πόλη,
ουδέ σ’ αμπέλια κόνεψε, ουδέ σε περιβόλια
μόνο πήγε κι εκόνεψεν εις του Ηλιού το κάστρο.
Έσειξε το ’να του φτερό, στο αίμα βουτηγμένο,
έσειξε τ’ άλλο του φτερό, χαρτίν είχε γραμμένο.
Να το διαβάσει δε μπορεί, ούδ’ ο Μητροπολίτης!
Κι ένα παιδί, καλό παιδί έρχεται κι αναγνώθει,
το αναγνώθει κι όλο κλαίει κι όλο στηθοκοπιέται:
«Αλί σε μας και βάι σε μας, πάρθηκε η Ρωμανία».
Μοιρολογούν οι εκκλησιές και κλαίν’ τα μοναστήρια
κι ο Αη-Γιάννης ο Χρυσόστομος κλαίει και δερνοκοπιέται.
-Μην κλαις, μην κλαις, Άη-Γιάννη μου, και μη δερνοκοπιέσαι.
-Η Ρωμανία επέρασεν, η Ρωμανία επάρθη!
-Η Ρωμανία κι αν ’πέρασεν, ανθεί και φέρνει κι άλλη.
Ελληνικά δημοτικά τραγούδια.
Ακαδημία Αθηνών, Εκλογή
κόνεψε: κάθισε, σταμάτησε
κάστρο του Ήλιου: κάστρο της περιοχής του Πόντου
έσειξε: τίναξε, κούνησε
Ρωμανία: το Βυζάντιο, το βυζαντινό κράτος