Ποιος ήταν ο Μιχαήλ Η΄ο Παλαιολόγος ;
Ο Μιχαήλ Η΄ο Παλαιολόγος στέφθηκε αυτοκράτορας της αυτοκρατορίας της Νίκαιας το 1259. Σχεδόν αμέσως έπρεπε να αντιμετωπίσει την εναντίον του συμμαχία που είχε συνάψει ο Μιχαήλ Β΄, δεσπότης της Ηπείρου με τον βασιλιά Μανφρέδο της Σικελίας και τον πρίγκηπα Γουλιέλμο Βιλλεαρδουΐνο της Αχαΐας. Οι σύμμαχοι είχαν κερδίσει επιπλέον την υποστήριξη των Σέρβων και των Βουλγάρων. Ο Μιχαήλ κατάφερε να φανεί αντάξιος των περιστάσεων. Έθεσε επικεφαλής των αυτοκρατορικών στρατευμάτων τον αδελφό του Ιωάννη, ο οποίος νίκησε τις δυνάμεις των συμμάχων στη μάχη της Πελαγονίας το φθινόπωρο του 1259.
Μετά την Άλωση της Πόλης (1204) ποιοι ήταν οι στόχοι των Φράγκων και των Βυζαντινών ;
Μετά την Άλωση της Πόλης οι Φράγκοι, αφού τη λεηλάτησαν και μετέφεραν τα πλούτη της στις πατρίδες τους, δεν έδειχναν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για να την κρατήσουν.
Αντίθετα, οι Βυζαντινοί, όταν αντιλήφθηκαν την αδιαφορία των Φράγκων, προσπαθούσαν να βρουν τρόπο για να ανακτήσουν την Πόλη.
Ο Μιχαήλ Η΄ ο Παλαιολόγος, αυτοκράτορας της Νίκαιας, έψαχνε να βρεί τρόπο να κυριεύσει την Κωνσταντινούπολη χωρίς μάχη. Μάλιστα είχε έρθει και σε συνεννόηση με τους Γενουάτες για να τον βοηθήσουν στον σκοπό του, υποσχόμενος σε αυτούς εμπορικά προνόμια στα βυζαντινά λιμάνια.
Πώς και πότε ελευθερώθηκε η Πόλη ;
Το 1261 ο στρατηγός της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας Αλέξιος Στρατηγόπουλος κι ενώ βρίσκονταν με τον στρατό του κοντά στην Πόλη, έμαθε για ένα μυστικό πέρασμα από το οποίο κατάφερε να μπει στην Πόλη χωρίς μάχη και να την ελευθερώσει.
Μετά την απελευθέρωση της Πόλης αυτοκράτοράς της ανακηρύχθηκε ο μέχρι τότε αυτοκράτορας της Νίκαιας Μιχαήλ Η΄ ο Παλαιολόγος, ο οποίος κατάφερε να ξαναπάρει αρκετά από τα κατακτημένα μέρη της Ελλάδας. Ένα μεγάλο μέρος τους όμως παρέμεινε στους Φράγκους.
Τι άφησαν οι Φράγκοι πίσω τους ;
Μετά από 57 χρόνια κατοχής της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους, τα προβλήματα δεν ήταν λίγα :
- Τα ταμεία άδειασαν.
- Κτίσματα ερειπώθηκαν.
- Έργα τέχνης λεηλατήθηκαν ή μεταφέρθηκαν στη ∆ύση.
- Βεβηλώθηκαν ιεροί ναοί.
Ποια προβλήματα είχε να αντιμετωπίσει ο Μιχαήλ Η΄ ο Παλαιολόγος ;
- Το Βυζάντιο δεν είχε συμμάχους.
- Σταα δυτικά οι Φράγκοι και οι Βενετοί ήταν εχθροί του Βυζαντίου.
- Στα βόρεια απειλούσαν οι Σέρβοι και οι Βούλγαροι.
Σχεδιάγραμμα του μαθήματος (κλικ)
Ιστορικές Πηγές
Πηγή 1
Στην Πόλη από το κρυφό πέρασμα
«Ο στρατηγός Αλέξιος Στρατηγόπουλος καιρό πολύ προσπαθούσε να βρει τρόπο να μπει στη βασιλεύουσα. Βλέποντας όμως τα απόρθητα τείχη που ορθώνονταν μπροστά του είχε απογοητευτεί. Ένα πρωινό οι στρατιώτες του έφεραν στη σκηνή του ένα γέροντα, που βρέθηκε ξαφνικά μπροστά τους έξω από τα τείχη. Τότε ο στρατηγός τον πήρε παράμερα και τον ρώτησε:
- Ποιος είσαι; Από πού έρχεσαι και πού πας;
- Από την Πόλη έρχομαι, άρχοντά μου, και πάω εδώ κοντά στα περιβόλια μου.
- Δε λες την αλήθεια. Αφού είναι ακόμη νύχτα, πώς σε άφησαν οι φύλακες να βγεις από τα τείχη;
- Είναι μια κρυφή τρύπα κάτω από τα τείχη, άρχοντά μου, που κανένας άλλος δεν την ξέρει, εκτός από μένα. Εγώ την ξέρω από παλιά. Και, όταν θέλω, μπαίνω-βγαίνω απ’ αυτή στην Πόλη χωρίς να με δει κανείς.
Ο Στρατηγόπουλος χάρηκε πολύ. Του έταξε δώρα και τιμές αν του έδειχνε το κρυφό πέρασμα και κατάφερνε κι αυτός να μπει στην Πόλη. Ο γέροντας, που κατάλαβε με ποιον είχε να κάμει, δέχτηκε με χαρά να πει το μυστικό και χωρίς δώρα. Οδήγησε το στρατηγό κοντά στα τείχη και του έδειξε το κρυφό πέρασμα. Την άλλη μέρα η Πόλη ήταν ξανά στα χέρια των Βυζαντινών».
Γ. Φραντζής (Βυζαντινός χρονογράφος)
Πηγή 2
Ο ελευθερωτής αυτοκράτορας της Πόλης γράφει
«Η Κωνσταντινούπολη, η Ακρόπολη του κόσμου, η αυτοκρατορική πρωτεύουσα των Ρωμαίων, η οποία σύμφωνα με το θέλημα του θεού βρισκόταν στα χέρια των Λατίνων, ήρθε και πάλι στην εξουσία των Ρωμαίων. Τούτο ήταν θέλημα Θεού να συμβεί από εμένα».
Α. Α. Βασίλιεφ, Ιστορία της Βυζαντινής αυτοκρατορίας
πρωτεύουσα των Ρωμαίων : Οι Βυζαντινοί εξακολουθούσαν να ονομάζουν τον εαυτό τους Ρωμαίους
Πηγή 3
Η ευκαιρία χάθηκε
Τα έθνη της Δύσης και τα ελληνικά πριγκιπάτα της βαλκανικής χερσονήσου δεν μπορούσαν να καταλάβουν ότι έπρεπε να ενωθούν και μαζί με το Μιχαήλ Παλαιολόγο να σώσουν τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Οι προσωπικές φιλοδοξίες των ηγετών τους δεν μπορούσαν να δουν ότι όχι μόνο απειλείται καθένα ξεχωριστά, αλλά και ολόκληρη η χριστιανοσύνη. Ένα ισχυρό και ενωμένο Βυζάντιο θα μπορούσε να τους σώσει όλους.
Α. Α. Βασίλιεφ, Ιστορία της Βυζαντινής αυτοκρατορίας