 |
 |
 |
 |
Μετά τους Πέρσες, οι Άραβες
Η βυζαντινή αυτοκρατορία τον 7ο αιώνα
Οι πόλεμοι μεταξύ Βυζαντινών και Περσών εξασθένησαν και τους δύο λαούς.
Εμφανίζονται τότε στο προσκήνιο οι Άραβες που καταλαμβάνουν περσικά και βυζαντινά εδάφη. Φτάνουν μέχρι τη Συρία και κάνουν πρωτεύουσά τους τη Δαμασκό. Καταλαμβάνουν την Κύπρο και τη Ρόδο και από τότε μόνιμος στόχος τους είναι η Κωνσταντινούπολη.
Οι Άραβες πολιορκούν την Κωνσταντινούπολη
Γίνονται δύο πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης.
Η πρώτη θα διαρκέσει πέντε χρόνια 673 – 678 (αυτοκράτορας ο Κωνσταντίνος Δ΄ ο Πωγωνάτος), ενώ η δεύτερη γίνεται το 717 (αυτοκράτορας ο Λέοντας Γ΄ ο Ίσαυρος). Στην εποχή του Λέοντα του Γ΄ χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το Υγρό Πυρ κατά του αραβικού στόλου.
 Κωνσταντίνος Δ΄ ο Πωγωνάτος |
 Λέων Γ΄ο Ίσαυρος με τον γιο του Κωνσταντίνο |
Τι ήταν το Υγρό Πυρ ;
Το Υγρό Πυρ που αλλιώς λέγονταν «Ελληνικό Πυρ» το ανακάλυψε ο μηχανικός Καλλίνικος που καταγόταν από τη Συρία. Έσωσε το Βυζάντιο πολλές φορές μέχρι τον 12ο αιώνα, όταν εμφανίστηκε η πυρίτιδα και τα πυροβόλα όπλα.
 |
 |
|
Καταστροφή εχθρικών πλοίων έξω από την Κωνσταντινούπολη με το υγρό πυρ |
Καταστροφή εχθρικού πλοίου με το υγρό πυρ |
 |
 |
|
Βαλλίστρα εκτόξευσης υγρού πυρός |
Βυζαντινός Δρόμωνας |
Η σύσταση του «υγρού πυρός» κρατούνταν μυστική. Το εξακόντιζαν με μακριούς σωλήνες, τα σιφώνια, ή το πετούσαν, μέσα σε πήλινα δοχεία, με βαλλίστρες και καταπέλτες από τα πολεμικά πλοία, τους δρόμωνες.
Μετά την αποτυχία τους να καταλάβουν την Πόλη, τι έκαναν οι Άραβες ;
Η επέκταση των Αράβων προς τα δυτικά
Οι Άραβες μετά την αποτυχία τους επέστρεψαν στα εδάφη τους και επεκτάθηκαν προς τα Δυτικά καταλαμβάνοντας όλη τη Βόρεια Αφρική και την Ιβηρική Χερσόνησο.
Μετά την Ιβηρική Χερσόνησο προσπάθησαν να επεκταθούν στην Ευρώπη αλλά στη μάχη του Πουατιέ (732) τους σταμάτησαν οι Φράγκοι με αρχηγό τον Κάρολο Μαρτέλο.
 |
 |
 |
|
Χάρτης της σημερινής Γαλλίας με το Πουατιέ |
Η μάχη του Πουατιέ και ο Κάρολος Μαρτέλος |
Κάρολος Μαρτέλος |
Μετά τις ήττες αυτές, στην Κωνσταντινούπολη και στο Πουατιέ, οι δρόμοι των Αράβων προς την Ευρώπη έκλεισαν οριστικά.
Ο πολιτισμός των Αράβων
Οι Άραβες στις περιοχές που κατέλαβαν σεβάστηκαν τον πολιτισμό που βρήκαν επηρεάστηκαν από αυτόν και τον συνέχισαν προσθέτοντας και τα δικά τους στοιχεία. Σημαντική εξέλιξη ήταν η αντιγραφή και μετάφραση στα αραβικά από χριστιανούς μοναχούς έργων αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων (κυρίως του Αριστοτέλη και του Ιπποκράτη).
 |
 |
| Δείγματα αραβικής τέχνης στο παλάτι της Αλάμπρα στην Ισπανία | |
Στον καιρό της ειρήνης ερχόντουσαν σε επαφή με βυζαντινούς δασκάλους, τεχνίτες και εμπόρους ενώ αραβικές διπλωματικές αντιπροσωπείες επισκέπτονταν την Κωνσταντινούπολη, όπου γίνονταν δεκτές με τιμές.
 |
 |
Χάρτης της αραβικής εξάπλωσης (7ος - 13ος αιώνας)
Σχεδιάγραμμα του μαθήματος (κλικ)
Ιστορικές Πηγές
Πηγή 1
Yγρό πυρ
«Το υγρό πυρ ήταν εφεύρεση του Σύρου μηχανικού Καλλίνικου. Η παρασκευή του ήταν κρατικό μυστικό κι ακόμη δεν ξέρουμε ακριβώς από τι και πώς φτιαχνόταν. Φαίνεται πως ήταν ένα εύφλεκτο μίγμα από θειάφι, πίσσα, νίτρο, φώσφορο κ.ά. Όταν αναφλεγόταν δεν έσβηνε ούτε στο νερό. Το εξακόντιζαν με μακριούς σωλήνες, τα σιφώνια, ή το πετούσαν, μέσα σε πήλινα δοχεία, με βαλλίστρες και καταπέλτες από τα πολεμικά πλοία, τους δρόμωνες.
Για πολλούς αιώνες το «ελληνικό πυρ», όπως αλλιώς το έλεγαν, ήταν ακαταμάχητο όπλο στα χέρια των Βυζαντινών. Η παντοδυναμία του κράτησε ως τον 12ο αιώνα, που ανακαλύφτηκε η πυρίτιδα και τα πυροβόλα όπλα».
Πηγή 2
Η Κρήτη στα χέρια των Σαρακηνών
Οι Άραβες που εγκαταστάθηκαν στην Ισπανία για πολλά χρόνια επιδόθηκαν σε έργα ειρήνης. Τον 9ο αιώνα όμως, μια μεγάλη ομάδα απ’ αυτούς, γνωστοί ως Σαρακηνοί, κυριάρχησαν στη Μεσόγειο ως πειρατές. Σε μια από τις επιδρομές αυτές επιτέθηκαν στην Κρήτη και, παρά την αντίσταση των κατοίκων της, την κατέλαβαν και την έκαναν ορμητήριο των πειρατικών επιδρομών τους. Η Κρήτη έμεινε υπόδουλη εκατό περίπου χρόνια, ώσπου ο στρατηγός Νικηφόρος Φωκάς, πολεμώντας σκληρά εναντίον των Σαρακηνών απελευθέρωσε το νησί και απάλλαξε τη Μεσόγειο από την πειρατεία.
Πηγή 3
Η «άλλη πλευρά» των Αράβων
Οι Άραβες στις βυζαντινές περιοχές που κατέλαβαν, ήρθαν σε επαφή με τον ελληνικό πολιτισμό, που ανθούσε εκεί από τα χρόνια του Μεγαλέξανδρου. Στην Αντιόχεια, τη Δαμασκό και την Αλεξάνδρεια υπήρχαν σχολές, μουσεία, έργα τέχνης και πνευματική παράδοση, που έγιναν δικά τους. Οι Άραβες δέχτηκαν την επίδρασή τους, τα σεβάστηκαν και πήραν πολλά στοιχεία τους για το δικό τους πολιτισμό.
Το γειτόνεμά τους με το Βυζάντιο δεν ήταν διαρκής πόλεμος. Ανάμεσά τους υπήρξαν περίοδοι μακράς ειρήνης και συνεργασίας. Βυζαντινοί τεχνίτες διακόσμησαν αραβικούς ναούς και παλάτια. Βυζαντινοί έμποροι πήγαιναν σε αραβικές χώρες και Άραβες επισκέπτονται συχνά τις αγορές της Πόλης και της Τραπεζούντας.
Χριστιανοί μοναχοί στα μοναστήρια της Συρίας μετέφρασαν στα αραβικά έργα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, ιδιαίτερα του Αριστοτέλη και του Ιπποκράτη. Πολλά από αυτά τα έργα τα γνωρίζουμε σήμερα μόνο από τις αραβικές μεταφράσεις τους. Βυζαντινοί δάσκαλοι, ακόμη, διδάξαν ελληνικά σε αραβικά σχολεία. Τα δύο κράτη τέλος αντάλλασσαν συχνά διπλωματικές αντιπροσωπείες, οι οποίες γίνονταν δεκτές με εντυπωσιακές τελετές στις αυλές της Κωνσταντινούπολης και της Βαγδάτης.