01.3 Ο φίλος μας ο άνεμος - Θεωρία

1. Ο ΦΙΛΟΣ ΜΑΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

1.3 Ο φίλος μας ο άνεμος

Το νόημα του κειμένου

Ο ανεμόμυλος είναι χαρακτηριστικό κτίριο των νησιών των Κυκλά­δων. Παλαιότερα, εκεί συναντιόντουσαν νέοι και γέροι και έκαναν διάφορες συζητήσεις. Για τους νησιώτες ήταν σημαντικότερος από τα καράβια και κάθε νησί είχε τη δική του τέχνη όσον αφορά την κατα­σκευή τους. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο κυκλαδίτικος ανεμόμυλος ήταν πέτρινος πύργος με ξύλινη στέγη.

Πώς δείχνουμε τον χρόνο ;

Α. Με τους χρόνους των ρημάτων

• Οι χρόνοι του ρήματος δείχνουν το παρόν :

Ενεστώτας – Παρακείμενος

• Οι χρόνοι του ρήματος δείχνουν το παρελθόν :

Παρατατικός - Αόριστος - Υπερσυντέλικος

• Οι χρόνοι του ρήματος δείχνουν το μέλλον:

Εξακολουθητικός Μέλλοντας - Συνοπτικός (ή Στιγμιαίος) Μέλλοντας - Συντελεσμένος Μέλλοντας

Β. Με χρονικά επιρρήματα

Χρονικά επιρρήματα είναι οι λέξεις που φανερώνουν χρόνο και απαντούν στην ερώ­τηση πότε;

Τέτοια είναι τα εξής:

σήμερα, αύριο, μεθαύριο, χθες, προχθές, πέρυσι, πρόπερσι, (ε)φέτος, του χρόνου,

τώρα, πρώτα, ύστερα, έπειτα, μετά, κατόπιν, πριν, απόψε, αμέσως, μόλις, ευθύς,

συχνά, συνεχώς, διαρκώς, ξα­νά, γρήγορα, αργά, νωρίς, πάντα, πάντοτε, κάποτε,

ποτέ, όποτε, πότε, πότε πότε, οποτεδήποτε, κάπου κάπου, άλλοτε, συνήθως, πια, πάλι.

Γ. Με χρονικές προτάσεις

Οι χρονικοί σύνδεσμοι εισάγουν δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις  και είναι οι παρακάτω :

όταν, όποτε, μόλις, πριν, αφού, μετά που,

ώσπου, μέχρι που να, ενώ, καθώς, όσο

Δ. Με επιρρηματικούς χρονικούς προσδιορισμούς

Για τον προσδιορισμό του χρόνου χρησιμοποιούμε εκτός από τους χρόνους του ρήματος, τα χρονικά επιρρήματα και τους χρονικούς συνδέσμους και τα εξής:

α) Ουσιαστικά που δείχνουν χρόνο : πρωί, μεσημέρι, βράδυ, ημέρα, νύχτα, εβδομάδα, μήνας, χρόνος, μέλ­λον, παρελθόν κτλ.

β) Επίθετα που δείχνουν χρόνο : σύντομος, μακρόχρονος, διετής, πολυετής, ισόβιος, προηγούμενος, επόμε­νος, σημερινός, χθεσινός.

Ε. Με φράσεις που αρχίζουν με προθέσεις

Οι προθέσεις της γλώσσας μας είναι οι:

αντί, από, για, δίχως, εναντίον, εξαιτίας, έως, ίσαμε, κατά,

λόγω, με, μετά, μεταξύ, μέχρι, παρά, πριν, προς, σαν, σε, χωρίς, ως

Οι προθέσεις κάποιες φορές μπαίνουν μπροστά από ονόματα και φανερώνουν χρόνο. Μερικές από αυτές είναι:

από + αιτιατική, για + επίρρημα,  κατά + ουσιαστικό, μέχρι + επίρρημα,  προς + ουσιαστικό κ. ά

π.χ. Σε περιμένω από χθες. --  Γράφει για την ώρα. --  Να έρθεις κατά το βράδυ

Ορθογραφία των ρημάτων : Οι καταλήξεις σε –ε και –αι

α. Στην ενεργητική φωνή όλα τα ρήματα που τελειώνουν σε -ε γράφονται με έψιλον (ε) π.χ. τρέχουμε, ελπίζετε, φωνάξτε, τελειώσατε κ.λπ.

β. Στην παθητική φωνή τα ρήματα στο α΄, β΄ και γ΄ πρόσωπο του ενικού (εγώ, εσύ, αυτός, αυτή, αυτό) αλλά και στο γ΄ πρόσωπο του πληθυντικού (αυτοί, αυτές, αυτά) γράφονται με -αι π.χ. λούζομαι, ταράζεσαι, βάφεται, κουράζονται κ.λπ.

γ. Στην παθητική φωνή τα ρήματα στο α΄ και β΄ πρόσωπο του πληθυντικού (εμείς, εσείς) γράφονται με -ε π.χ. λουζόμαστε, ταράζεστε, βαφόμαστε, κουράζεστε κ.λπ.

Πώς περιγράφω ένα κτίριο ;

Για να περιγράψουμε ένα κτίριο συνήθως χρησιμοποιούμε:

• παροντικούς χρόνους
• τοπικά επιρρήματα
• επίθετα για να δώσουμε ζωντάνια σ’ αυτό που περιγράφουμε.

Περιγράφω ένα κτίριο

Αναφέρω το όνομα (αν υπάρχει).

Αναφέρω πού βρίσκεται.

Περιγράφω την ιστορία του (πότε και για ποιο λόγο χτίστηκε).

Περιγράφω την πώς είναι από έξω προς τα μέσα. Χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής - Εξωτερική εμφάνιση - υλικά κατασκευής - Χώροι και Αντικείμενα στο εσωτερικό του.

Αναφέρω πώς χρησιμοποιείται σήμερα.

Αναφέρω πότε και πώς το γνώρισα.

Αναφέρω περιστατικά που συνδέονται με αυτό.

Αναφέρω τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου γι' αυτό