04.01 Ιστορίες με ζώα : Ο Μάγκας

Επίθετα είναι ο λέξεις που αναφέρονται στα ουσιαστικά και δηλώνουν κάποιο γνώρισμα ή ιδιότητά τους,  φανερώνουν δηλαδή τι λογής είναι το ουσιαστικό που συνοδεύουν.

Π.χ. Στο πίσω μέρος του σπιτιού υπήρχε ένας μεγάλος κήπος.

Αυτό το δερμάτινο παλτό είναι πολύ ακριβό.

Συντακτικά τα επίθετα χρησιμοποιούνται ως:

α) επιθετικοί προσδιορισμοί, όταν προσδιορίζουν «άμεσα» κάποιο ουσιαστικό και βρίσκονται δίπλα του, συνήθως πριν από αυτό.

π.χ. Το μεγάλο και φωτεινό δωμάτιο ήταν βαμμένο ν' ένα έντονο κίτρινο χρώμα.

β) κατηγορούμενα, όταν συνδέονται με το ουσιαστικό που προσδιορίζουν μέσω κάποιου συνδετικού ρήματος (είμαι, γίνομαι, φαίνομαι κ.ά.).

π.χ. Το δωμάτιο είναι μεγάλο και φωτεινό.

Ο Κώστας φαίνεται καλός, ευχάριστος και ευγενικός.

• Οι παθητικές μετοχές (-μένος, -μένη, - μένο) :

  Προσέχουμε : Οι παθητικές μετοχές: α) έχουν ιδιότητες και επιθέτου και ρήματος. π.χ. Το πληγωμένο ζώο γάβγιζε δυνατά. (μετοχή ως επίθετο) Το ζώο ήταν πληγωμένο. (= είχε πληγωθεί → μετοχή ως ρήμα) β) όταν χρησιμοποιούνται ως επίθετα, σχηματίζουν και επιρρήματα (σε -α). π.χ. Κοιτούσε μ' ένα παραπονεμένο βλέμμα. → Κοιτούσε παραπονεμένα.

  α) έχουν τρία γένη και κλίνονται όπως τα επί­θετα: π.χ. ο ευτυχισμένος άνθρωπος, η ευτυχισμένη γυναίκα, το ευτυχισμένο παιδί.

  β) συχνά λειτουργούν όπως τα επίθετα, συνο­δεύουν δηλαδή ένα ουσιαστικό αποδίδοντάς του κάποια ιδιότητα, ένα χαρακτηριστικό κ.λπ. Έτσι χρησιμοποιούνται κι αυτές στην περιγραφή κάποιου πράγματος.

  Π.χ. Το πληγωμένο ζώο τούς κοίταζε μ' ένα θλιμ­μένο, παραπονεμένο βλέμμα.

Αιτιολογικές ονομάζονται οι δευτερεύουσες (ή εξαρτημένες) προτάσεις που φανερώνουν την αιτία, τον λόγο για τον οποίο συμβαίνει αυτό που δηλώνεται στην πρόταση που προσδιορίζουν (και που συνήθως είναι κύρια/ανεξάρτητη).

Δεν μπορεί να έρθει, επειδή θα δουλεύει μέχρι αργά.

(Γιατί δεν μπορεί να έρθει; à επειδή...)

Ο σκύλος ήταν κακιωμένος με όλους, γιατί τον μάλωσαν.

(Γιατί ο σκύλος ήταν κακιωμένος με όλους; → γιατί...)

Οι αιτιολογικές προτάσεις εισάγονται (αρχίζουν) με:

• τους αιτιολογικούς συνδέσμους γιατί, επειδή, διότι, αφού, καθώς, εφόσον.

Π.χ. Μην το κάνεις αυτό, γιατί δεν είναι σωστό.

Τους είπα να φύγουμε, επειδή ήταν πολύ αργά.

Λυπόταν, διότι έπρεπε να φύγει.

Καλύτερα να μείνει στο σπίτι, αφού αρρώστησε.

Ήταν δυστυχισμένοι, καθώς αναγκάστηκαν να εγκαταλείπουν τη γη τους.

Δε θα ξανάρθω στο σπίτι σας, εφόσον δε με θέλετε.

• κάποιες λέξεις ή εκφράσεις που χρησιμοποιούνται ως αιτιολογικοί σύνδεσμοι, όπως οι που, μια και, μια που.

π.χ. Στενοχωρήθηκε πολύ που δεν ήρθες.

Μια και δεν ήρθε, θα φύγω κι εγώ.

Θα πάμε βόλτα τελικό, μια που σχόλασε νωρίς.

Κάποιες φορές αντί για αιτιολογική πρόταση μπορεί να χρησιμοποιήσουμε  μια μετοχή ή κάποια φράση με πρόθεση. Η μετοχή, λοιπόν, ή η φράση με πρόθε­ση που φανερώνουν την αιτία για την οποία γίνεται αυτό που δηλώνεται στην πρόταση μπο­ρούν να αναλυθούν στην αντίστοιχή τους αιτιολογική πρόταση :

Π.χ. Νευριάζοντας τότε ο σκύλος άρχισε να γαβγίζει δυνατά. (= επειδή νεύριασε τότε ο σκύ­λος,...)

Νευριασμένος τότε ο σκύλος άρχισε να γαβγίζει δυνατά. (= επειδή νεύριασε...)

Άρχισε να γαβγίζει δυνατά από τα νεύρα του. (= επειδή νεύριασε...)

Σε περίπτωση που θέλουμε να περιγράψουμε ένα ζώο δικό μας, με το οποίο έχουμε ιδιαίτερη σχέση μαζί του, εκτός από τα παραπάνω στοιχεία μπορούμε να αναφέρουμε και τα εξής :

• Πώς αποκτήσαμε το ζώο (π.χ. Βρήκαμε τον σκύλο μας νεογέννητο κουτάβι πεταμένο στα σκουπίδια).
• Πώς περνάμε μαζί του (π.χ. Κάθε μέρα πηγαίνουμε μαζί βόλτα στο κοντινά δασάκι).
• Κάποιο περιστατικό από τη ζωή μας μαζί του που ήταν σημαντικό (π.χ. Θυμάμαι μια φορά που παραλίγο να τον χτυπήσει ένα αυτοκίνητο...).
• Συναισθήματα και σκέψεις μας για το αγαπημένο μας ζώο (π.χ. Αγαπώ πολύ τον σκύλο μου είναι για μένα ο καλύτερός μου φίλος...).

Αν το πρόσωπο που περιγράφουμε το γνωρίζουμε προσωπικά και έχουμε ιδιαίτερη σχέση μαζί του, εκτός από τα παραπάνω στοιχεία αναφέρουμε και τα εξής:

Πώς γνωριστήκαμε (π.χ. Με τον Μήτσο γνωριζόμαστε από την Α’ Δημοτικού, όταν καθίσαμε τυχαία στο ίδιο θρανίο).

Πώς περνάμε μαζί του (π.χ. Βρισκόμαστε καθημερινά στη σχολή και συχνά βγαίνουμε μαζί τα βράδια, για να πάμε συνήθως σινεμά ή σε καμιά συναυλία).

Σημαντικά γεγονότα/περιστατικά από τη ζωή του, που τονίζουν περισσότερο τον χαρακτήρα του (π.χ. Θυμάμαι χαρακτηριστικά μια φορά που ταξιδεύαμε μαζί με πλοίο, όταν ο σκύλος του...).

Τις σκέψεις και τα συναισθήματα μας γι’ αυτό το πρόσωπο (π.χ. Αγαπώ πολύ τον Μήτσο και τον θεωρώ τον καλύτερό μου φίλο...).

Προσέχουμε

Στην περιγραφή ενός ζώου ή προσώπου χρησιμοποιούμε:

• Πολλά επίθετα και μετοχές που λειτουργούν ως επίθετα, προκειμένου να αποδώσουμε όσο πιο ζωντανά και παραστατικό γίνεται την εικόνα του.
• Παροντικούς χρόνους (ενεστώτα, παρακείμενο), αν το ζώο ή το πρόσωπο που περιγράφουμε υπάρχει στο παρόν, και παρελθοντικούς χρόνους (παρατατικό, αόριστο, υπερσυντέλικο), αν το ζώο ή το πρόσωπο που περιγράφουμε δε ζει πια.