16.02 Σύγχρονος αθλητισμός

• Τα δισύλλαβα ρήματα της α΄ συζυγίας που αρχίζουν από σύμφωνο παίρνουν μπροστά από το θέμα στον παρατατικό και στην οριστική του αορίστου ένα ε-, που ονομάζεται αύξηση.
  • π.χ. λύνω - έλυνα (παρατατικός) - έλυσα (αόριστος).
• Η αύξηση αυτή μένει πάντοτε όταν τονίζεται (στα τρία πρόσωπα του ενικού αριθμού και στο γ' πληθυντικό πρόσωπο), αλλιώς παραλείπεται (στο α΄ και β΄ πρόσωπο του πληθυντικού αριθμού).
  • π.χ. (παρατατικός) έλυνα, έλυνες, έλυνε - λύναμε, λύνατε, έλυναν (αόριστος) έλυσα, έλυσες, έλυσε - λύσαμε, λύσατε, έλυσαν.
• Όταν τα ρήματα αυτά είναι σύνθετα με πρόθεση, τότε η τονισμένη αύξηση μπαίνει μετά το πρώτο συνθετικό, δηλαδή ανάμεσα στην πρόθεση και στο ρήμα, και όχι στην αρχή του (σύνθετου) ρήματος. Αυτή είναι η λεγάμενη εσωτερική αύξηση· π.χ.: ρ. αποφεύγω (από + φεύγω)

Προσέχουμε

Στα σύνθετα ρήματα με πρόθεση που λήγει σε φωνήεν (ανά, από, διά, κατά, μετά, παρά, υπό) η εσωτερική αύξηση στον παρατατικό και τον αόριστο μπαίνει στη θέση του τελικού φωνήεντος της πρόθεσης. Εξαιρούνται οι προθέσεις περί και προ που διατηρούν το τελικό τους φωνήεν.

αναβάλλω → ανέβαλλα - ανέβαλα           περιβάλλω → περιέβαλλα - περιέβαλα

διαβάλλω → διέβαλλα – διέβαλα             προβάλλω → προέβαλλα - προέβαλα

Πρέπει να προσέχουμε ιδιαίτερα στα σύνθετα ρήματα με πρώτο συνθετικό τις προθέσεις συν, εν και εκ τον σχηματισμό του παρατατικού και του αορίστου, καθώς, όταν μπαίνει η εσωτερική αύξηση σημειώνονται ορισμένες αλλαγές· π.χ.:

Το ρήμα υπάρχω (από + άρχω) παίρνει εσωτερική αύξηση η σε όλα τα πρόσωπα του παρατατικού και του αορίστου: υπήρχα, υπήρχες, υπήρχε, υπήρχαμε, υπήρχαν, υπήρχαν (παρατατικός) / υπήρξα, υπήρξες, υπήρξε, υπήρξαμε, υπήρξατε, υπήρξαν (αόριστος).

Το ίδιο παρατηρείται και σε ορισμένα σύνθετα ρήματα με πρώτο συνθετικό πρόθεση και δεύτερο συνθετικό το ρήμα αγγέλλω.

Π.χ. αναγγέλλω (ανά + αγγέλλω) - ανήγγελλα (και ανάγγελλα), ανήγγειλα (και ανάγγειλα).

Αυτοπαθείς ονομάζονται οι αντωνυμίες που φανερώνουν πως το ίδιο πρόσωπο ενεργεί και το ίδιο παθαίνει, δέχεται την ενέργεια.

Οι αυτοπαθείς αντωνυμίες σχηματίζονται περιφραστικά από το άρθρο, το όνομα εαυτός και τη γενική των αδύνατων τύπων της προσωπικής αντωνυμίας μου, σου, του / της, - μας, σας, τους).

π.χ. Αυτή σκέφτεται μόνο τον εαυτό της. - Μην παραμελείτε τους εαυτούς σας.

Οι αυτοπαθείς αντωνυμίες έχουν τρία πρόσωπα και κλίνονται ως εξής:

Οριστικές ονομάζονται οι αντωνυμίες που ορί­ζουν και ξεχωρίζουν κάτι από άλλα του ίδιου εί­δους.

Ως οριστικές αντωνυμίες χρησιμοποιούνται:

α) το επίθετο ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο (που κλίνεται όπως το επίθετο πλούσιος, πλούσια, πλούσιο). Χρησιμοποιείται πάντα με το άρ­θρο μπροστά και μπορεί είτε να βρίσκεται μπροστά από ένα ουσιαστικό ή μια αντωνυμία είτε να τα ακολουθεί.

π.χ. Αυτός ο ίδιος το έκανε. Μου το είπε η ίδια η μητέρα του.

β) το επίθετο μόνος, μόνη, μόνο (που κλίνεται όπως το επίθετο μαύρος, μαύρη, μαύρο) χωρίς το άρθρο , με τη γενική των αδύνατων τύπων της προσωπικής αντωνυμίας (μου, σου. του/της - τους).

π.χ. Πήγαν μόνες τους στον κινηματογράφο. Τα έκανε όλα μόνη της.

Για τις τελικές και τις συμπερασματικές (ή αποτελεσματικές) προτάσεις, βλ. το ανάλογο θέμα στο μάθημα Φίλοι από άλλες χώρες (Ενότητα 6).

Ο αθλητικός αγώνας είναι ένα γεγονός και για την περιγραφή του ακολουθούμε γενικά τις οδηγίες που αναφέρονται στο ανάλογο θέμα παραγωγής γραπτού λόγου του μαθήματος Η φίλη μας η θάλασσα (Ενότητα 1).