6. ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ – ΟΙ ΦΙΛΕΣ ΜΑΣ
6.2 Ιστορίες με φίλους
Το νόημα του κειμένου
Η μικρή τσιγγάνα χαρίζει στον φίλο της τον Δημήτρη τη φυσαρμόνικα του παππού της και εκείvoς με τη σειρά του μια χρωματιστή πέτρα. Tnς λέει ότι θα συναντηθούν αργότερα, αλλά όταν πάει στο μέρoς της συνάντησή καταλαβαίνει πως οι τσιγγάνοι έχουν φύγει.
Ευθύς και Πλάγιος Λόγος
Ευθύς λέγεται ο λόγος μέσω του οποίου μεταδίδονται τα λόγια ενός προσώπου άμεσα, δηλαδή έτσι ακριβώς όπως τα είπε. Π.χ:
- Θα φύγω σε λίγο.
- Γιατί;
- Θυμήθηκα πως έχω κάποια δουλειά.
- Εντάξει, τα λέμε άλλη φορά.
Πλάγιος λόγος λέγεται ο λόγος μέσω του οποίου μεταδίδονται τα λόγια ενός προσώπου έμμεσα, δηλαδή όχι ακριβώς όπως τα είπε αλλά όπως μας τα μεταφέρει ένα τρίτο πρόσωπο. Π.χ.:
Ο Γιάννης τον ρώτησε γιατί φεύγει.
Εκείνος απάντησε πως έχει κάποια δουλειά.
Μετατροπή Ευθύ Λόγου σε Πλάγιο
Για να μετατρέψω τον ευθύ σε πλάγιο λόγο:
- Προσθέτω τα ονόματα των προσώπων.
- Βάζω συνδέσμους για να ενώσω τις προτάσεις.
- Χρησιμοποιώ ρήματα όπως ρώτησε, απάντησε, είπε κ.ά.
- Μετατρέπω τις κύριες προτάσεις σε εξαρτημένες.
- Αλλάζω το πρόσωπο των ρημάτων από πρώτο/δεύτερο σε τρίτο (π.χ. ήθελα → ήθελε).
- Μερικές φορές, αλλάζω και τον χρόνο του ρήματος (π.χ. έριξαν είχαν ρίξει).
«Θέλω φαγητό», είπε ο Αρίωνας.
Τα λόγια του Αρίωνα βρίσκονται μέσα σε εισαγωγικά, «…», άρα… έχουμε ευθύ λόγο.
Ο Αρίωνας είπε ότι ήθελε φαγητό.
Εδώ δεν έχουμε εισαγωγικά, άρα… έχουμε πλάγιο λόγο.
Αντωνυμίες – Προσωπικές Αντωνυμίες
Οι αντωνυμίες είναι κλιτές λέξεις που αντικαθιστούν ονοματικές φράσεις και κάνουν την ίδια «δουλειά» με αυτές.
Τι πρέπει να ξέρουμε για τις αντωνυμίες;
- Οι αντωνυμίες χρησιμοποιούνται στη θέση ονοματικών φράσεων.
- Οι αντωνυμίες δε σχηματίζουν κλητική.
Χρησιμοποιούμε τις προσωπικές αντωνυμίες όταν θέλουμε να μιλήσουμε για τα τρία πρόσωπα που είναι δυνατόν να μας απασχολούν σε μια συζήτηση, δηλαδή για εμένα (πρώτο πρόσωπο), για εσένα (δεύτερο πρόσωπο) και για κάποιον άλλο (τρίτο πρόσωπο).
Καταλαβαίνουμε το πρόσωπο από τις καταλήξεις του ρήματος, άρα είναι περιττό να χρησιμοποιήσουμε και την προσωπική αντωνυμία. Την προσωπική αντωνυμία σε ονομαστική, λοιπόν, τη χρησιμοποιούμε μόνο για να τονίσουμε ποιος έκανε την πράξη που δηλώνει το ρήμα:
- Εγώ έφαγα τα μακαρόνια, όχι η Μαρία.
- Πέτρο, εσύ πρέπει να ξεκαθαρίσεις τι θα κάνεις από εδώ και πέρα και όχι οι γονείς σου.
Τα Άρθρα – Οριστικό Άρθρο
Τα άρθρα είναι οι μικρές λέξεις που μπαίνουν μπροστά από τα ουσιαστικά, τα επίθετα, τις κλιτές μετοχές και ορισμένες αντωνυμίες. Μας δηλώνουν αν η λέξη που ακολουθεί είναι
αρσενικό, θηλυκό ή ουδέτερο (γένος), αν πρόκειται για ένα ή πολλά (αριθμό), σε ποια πτώση βρίσκεται, και κατά πόσον κάτι είναι ορισμένο ή αόριστο.
Τα άρθρα συμφωνούν με τα ουσιαστικά, τα επίθετα και τις κλιτές μετοχές που συνοδεύουν σε γένος, αριθμό και πτώση.
