04.01 Η βασιλεία του Όθωνα - Η βασιλεία του Γεωργίου Α΄ (23/04/2024)

Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια επιλέχθηκε από τις Μεγάλες Δυνάμεις ως βασιλιάς της Ελλάδας ο νεαρός Βαυαρός πρίγκιπας Όθωνας (Otto), ο οποίος βασίλευσε από το 1833 έως το 1862. Οι Μεγάλες Δυνάμεις εγγυήθηκαν το πολίτευμα, την ανεξαρτησία της χώρας και τα σύνορά της.

Μέχρι να ενηλικιωθεί κυβέρνησαν τρεις συμπατριώτες του ως αντιβασιλείς. Αυτοί ήταν ο Άρμανσμπεργκ, ο Μάουρερ και ο Έυντεκ. Το πολίτευμα της χώρας ήταν απόλυτη μοναρχία.

Η Ελλάδα το 1833

Ο Ι. Κωλέττης αναγγέλλει την επιλογή του Όθωνα ως βασιλιά της Ελλάδας

Όθωνας, Βασιλιάς της Ελλάδας

Άρμανσμπεργκ, Αντιβασιλιάς του Όθωνα

Μάουρερ, Αντιβασιλιάς του Όθωνα

Οι Βαυαροί προσπαθούν να οργανώσουν τη διοίκηση, τη δικαιοσύνη, την εκπαίδευση και την οικονομία.

• Τον Δεκέμβριο του 1834 μεταφέρεται η πρωτεύουσα από το Ναύπλιο στην Αθήνα.
• Ιδρύονται σχολεία για όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης (Δημοτικά, Ελληνικά και Γυμνάσια).
• Ιδρύονται Διδασκαλείο και Πανεπιστήμιο στην Αθήνα (1837).
• Ο στρατός στελεχώνεται με Βαυαρούς αξιωματικούς.
• Η Εκκλησία της Ελλάδας αποσπάται από το Πατριαρχείο και γίνεται Αυτοκέφαλη (ανεξάρτητη).
• Το ελληνικό κράτος χωρίζεται σε νομούς, επαρχίες και δήμους.

• Την εποχή εκείνη πάρα πολλοί Έλληνες συνέχιζαν να ζουν έξω από τα σύνορα και να είναι ακόμα υπόδουλοι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
• Αυτό διαταράσσει συχνά τις σχέσεις των δύο κρατών.
• Παρά τις δυσκολίες, το 1855 υπογράφεται η πρώτη εμπορική και ναυτιλιακή συμφωνία μεταξύ Ελλήνων και Οθωμανών Τούρκων.

• Ο αυταρχικός τρόπος με τον οποίο κυβερνούσαν οι Βαυαροί καθώς και πολλές αποφάσεις τους δυσαρέστησαν τον λαό.
• Τα εθνικά κτήματα δεν μοιράστηκαν στους αγρότες και στους ακτήμονες.
• Οι περισσότεροι αγωνιστές του 1821 παραμερίστηκαν.
• Οι ληστείες στην ύπαιθρο μεγάλωσαν την ανασφάλεια και την αναταραχή.

• Οργανώθηκε επαναστατικό κίνημα με σκοπό να εξαναγκάσει τον Όθωνα να παραχωρήσει Σύνταγμα.
• Στις 3 Σεπτεμβρίου 1843 μονάδες του στρατού μαζί με πλήθος λαού περικύκλωσαν τα ανάκτορα (σημερινή Βουλή) ζητώντας Σύνταγμα.
• Επικεφαλής του στρατού ήταν ο συνταγματάρχης Δημήτριος Καλλέργης και ο αγωνιστής του 1821 Ιωάννης Μακρυγιάννης.
• Τον επόμενο χρόνο (1844) ψηφίστηκε Σύνταγμα.
• Το πολίτευμα της χώρας έγινε συνταγματική μοναρχία.

Μεγάλη Ιδέα ονομάστηκε η προσπάθεια για επέκταση των συνόρων του κράτους και η απελευθέρωση των υπόδουλων Ελλήνων που εξακολουθούσαν να ζουν κυρίως στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αναπτύχθηκε και διαδόθηκε στα χρόνια της βασιλείας του Όθωνα.

Εμπνευστής της και ένας από τους θερμούς υποστηρικτές της ήταν ο Ιωάννης Κωλέττης, ο οποίος μετείχε στην επαναστατική κυβέρνηση, ήταν σύμβουλος του Καποδίστρια και μεταξύ 1844 και 1847 διετέλεσε πρωθυπουργός. Υποστηρικτής της ιδέας ήταν και ο ίδιος ο Όθωνας.

3 Σεπτεμβρίου 1843

Δημ. Καλλέργης

Ι. Μακρυγιάννης

Παρά την παραχώρηση Συντάγματος οι αντιδράσεις κατά της βασιλείας του Όθωνα συνεχίστηκαν και στα επόμενα χρόνια.

Το 1862 ξέσπασαν επαναστατικά κινήματα σε περιοχές της Πελοποννήσου (π.χ. Ναύπλιο) και της Στερεάς Ελλάδας.

Ο Όθωνας εγκατέλειψε τον θρόνο και μαζί με τη βασίλισσα Αμαλία επέστρεψε στη Βαυαρία.

Ο Γεώργιος ήταν Δανός πρίγκιπας, τον οποίο επέλεξαν οι Μεγάλες Δυνάμεις ως νέο βασιλιά της Ελλάδας, μετά την απομάκρυνση του Όθωνα (1863). Οι Άγγλοι παραχώρησαν (1864) τα Επτάνησα στην Ελλάδα ως δώρο στον νέο βασιλιά. Ο Γεώργιος Α' βασίλεψε από το 1863 ως το 1913, οπότε δολοφονήθηκε στη Θεσσαλονίκη.

Ο Γεώργιος ο Α΄

Η Ελλάδα το 1864

Η Ελλάδα το 1881

Η Ελλάδα το 1881

04.01 Η βασιλεία του Όθωνα - Η βασιλεία του Γεωργίου Α΄

Βαυαρία : Περιοχή της Γερμανίας.

Ανασυγκρότηση : Αναδιοργάνωση.

Εκπαιδευτικό σύστημα : Ο τρόπος οργάνωσης της εκπαίδευσης ενός κράτους.

Δημοτικά σχολεία : Σχολεία της στοιχειώδους (πρωτοβάθμιας) εκπαίδευσης.

Ελληνικά σχολεία : Παλιός τύπος σχολείων μεταξύ Δημοτικού και Γυμνασίου.

Διδασκαλείο : Σχολείο εκπαίδευσης δασκάλων.

Εθνικά κτήματα : Τα κτήματα που ανήκαν στο ελληνικό κράτος.

Ακτήμονας : Αυτός που δεν έχει κτηματική περιουσία.

Αλύτρωτες περιοχές : Οι περιοχές που δεν απελευθερώθηκαν και έμειναν έξω από τα σύνορα του ελληνικού κράτους. Οι πληθυσμοί των περιοχών αυτών ονομάζονται «αλύτρωτοι» και το ζήτημα «αλυτρωτισμός».

Λίμνη Κωπαΐδα : Μεγάλη λίμνη στην περιοχή της Στερεάς Ελλάδας. Με την αποξήρανσή της δημιουργήθηκαν πολλά καλλιεργήσιμα εδάφη, ενώ καταπολεμήθηκε και η αρρώστια της ελονοσίας που ταλαιπωρούσε τους κατοίκους.

Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος : 'Έλεγχος της οικονομίας της χώρας από διεθνή Επιτροπή.

Υπέρογκος : Πάρα πολύ μεγάλος, υπέρμετρος.

1. Η ενδυμασία των κατοίκων της Αθήνας 

«Όλοι οι Έλληνες, όποιας τάξης και όποιας καταγωγής κι αν είναι, ξυρίζουν τα μάγουλα και το πηγούνι και κρατούν το μουστακάκι. Όταν πενθούν αφήνουν γένια. Οι κομψοί, που έχουν φαβορίτες κατά τη μόδα της Ευρώπης, στραβοκοιτάζονται από τους καλούς πολίτες. Μέσα στις συνήθειες των παλικαριών είναι να σφίγγουν υπερβολικά τη μέση. Οι άνδρες είναι που φοράνε εδώ κορσέ. Οι Αθηναίες φοράνε μια μεταξωτή ή τσίτινη φούστα, ανάλογα με την τάξη τους, με μια βελούδινη ζακέτα ανοιχτή μπροστά. Φοράνε το κόκκινο φεσάκι στραβά, για να πέφτει στο αυτί και, τις περισσότερες φορές, περιορίζονται να τυλίγουν γύρω από το κεφάλι τους μια χοντρή πλεξούδα των μαλλιών τους, στριμμένη με ένα φουλάρι».

Έντμοντ Αμπού, Η Ελλάδα τον Όθωνος, πρόλογος, επιμέλεια και σχολιασμός Τάσος Βουρνάς, Αθήνα, χχ., σσ. 54-55.

2. Η επανάσταση της 3^ης Σεπτεμβρίου

«Μη μολύνετε την Τρίτην Σεπτεμβρίου. Η Τρίτη Σεπτεμβρίου δεν είναι κτήμα ολίγων. Εμείς οι γράφοντες την προετοιμάσαμεν. ο στρατός της πρωτευούσης την ενήργησεν. ο εν αυτή λαός τη συνέδραμε. το έθνος όλον την εστήριξεν. μη μολύνετε την Τρίτην Σεπτεμβρίου είναι το αξιολογώτερον συμβάν του δεκάτου ενάτου αιώνος».

Αλέξανδρος Σούτσος, Η μεταβολή της Τρίτης Σεπτεμβρίον, Αθήνα 1844, σ. 56.

3. Ο Ιωάννης Κωλέττης θέτει τις βάσεις της «Μεγάλης Ιδέας» (απόδοση στα νέα ελληνικά)

«Λόγω της γεωγραφικής της θέσης, η Ελλάδα αποτελεί το κέντρο της Ευρώπης. Όρθια και έχοντας στα δεξιά της την Ανατολή και στα αριστερά της τη Δύση, προορίζεται να φωτίσει με την πτώση της τη Δύση και με την αναγέννησή της την Ανατολή. Τον πρώτο προορισμό τον εκπλήρωσαν οι πρόγονοι μας, ο δεύτερος πρέπει να εκπληρωθεί από εμάς. Στο πνεύμα του όρκου αυτού και της μεγάλης αυτής ιδέας, είδα πάντοτε τους πληρεξουσίους του έθνους να συνέρχονται για να αποφασίσουν όχι πλέον για την τύχη της Ελλάδας αλλά για την τύχη της ελληνικής φυλής. Πόσο θα ήθελα να ήταν παρόντες σήμερα εδώ οι Γερμανοί, οι Ζαΐμηδες, οι Κολοκοτρώνηδες, οι αλλοτινοί πληρεξούσιοι της Εθνοσυνέλευσης και εκείνοι που πήραν τα όπλα για τον κοινό αυτό σκοπό, για να συμφωνήσουν μαζί μου πόσο απομακρυνθήκαμε από τη μεγάλη εκείνη ιδέα της πατρίδας, την οποία είδαμε για πρώτη φορά να εκφράζεται στο τραγούδι του Ρήγα. Με ένα πνεύμα τότε ενωμένοι, όσοι ονομαζόμαστε Έλληνες, πετύχαμε εν μέρει το σκοπό μας. Τώρα όμως εμείς, οι οποίοι κρατώντας στο ένα χέρι τη σημαία της θρησκείας και στο άλλο τη σημαία της ελευθερίας κοπιάσαμε για πολλά έτη για την απελευθέρωση όλων των ομόδοξων χριστιανών, ασχολούμαστε με μάταιες διακρίσεις Ελλήνων και Ελλήνων, χριστιανών και χριστιανών».

Η της Τρίτης Σεπτεμβρίον εν Αθήναις Εθνική Συνέλευσις. Πρακτικά, Αθήνα, σσ. 190-191.

4. Ψήφισμα της Βουλής των Επτανήσων (απόδοση στα νέα ελληνικά)

«Τα νησιά Κέρκυρα, Κεφαλονιά, Ζάκυνθος, Λευκάδα, Ιθάκη, Κύθηρα, Παξοί να ενωθούν με το Βασίλειο της Ελλάδας και να αποτελούν για πάντα αναπόσπαστο μέρος του σε μια αδιαίρετη πολιτεία υπό τη συνταγματική βασιλεία του Βασιλιά των Ελλήνων Γεωργίου Α' και των διαδόχων του. Κέρκυρα, 23 Σεπτεμβρίου 1863».

Χαρίλαος Τρικούπης. Η ζωή και το έργο του, τόμ. 1, Έκδοση της Βουλής των Ελλήνων, επιμέλεια Αικατερίνη Φλεριανού, Αθήνα 1999, σ. 203.

Η Βουλή των Ελλήνων και ο Άγνωστος Στρατιώτης

Βουλή των Ελλήνων - Άγνωστος ΣτρατιώτηςΤο κτίριο, στο οποίο στεγάζεται σήμερα η Βουλή των Ελλήνων, ήταν αρχικά το ανάκτορο του βασιλιά Όθωνα. Χτίστηκε την περίοδο 1836-1843. Το 1929 ο τότε πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος αποφάσισε να στεγασθεί εκεί το Ελληνικό Κοινοβούλιο. Ένα χρόνο νωρίτερα ανεγέρθηκε μπροστά από το Κοινοβούλιο, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Αδριανού Λαζαρίδη, το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτου, ο πιο ιερός τόπος του ελληνικού κράτους προς τιμήν όσων έχασαν τη ζωή τους στους αγώνες για την ελευθερία.

Η Βιομηχανική Επανάσταση

Η περίοδος από το 1770 έως και τα τέλη του 19^ου αιώνα χαρακτηρίζεται από σημαντικά τεχνικά και τεχνολογικά επιτεύγματα, ιδιαίτερα στη Δυτική Ευρώπη. Η Βιομηχανική Επανάσταση, όπως αποκαλούνται οι εξελίξεις αυτές, διακρίνεται σε δύο φάσεις. Κατά την πρώτη περίοδο, που φτάνει έως το 1830, οι μηχανές από ατμό αποτέλεσαν τη βάση της ανάπτυξης. Η ανάπτυξη της κλωστοϋφαντουργίας και η επέκταση του σιδηροδρομικού δικτύου αποτελούν τον καθρέπτη της νέας εποχής. Στη δεύτερη περίοδο, μετά το 1850, η εφεύρεση συνθετικών υλικών συνέβαλε στην περαιτέρω ανάπτυξη. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από τη χρήση του πλαστικού, του πετρελαίου και του ηλεκτρισμού. Όμως η Βιομηχανική Εποχή είχε και θλιβερές συνέπειες, όπως οι άσχημες συνθήκες διαβίωσης στις μεγάλες πόλεις και η εκμετάλλευση της παιδικής εργασίας.

• Για ποιους λόγους πραγματοποιήθηκε η επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 και ποιο ήταν το αποτέλεσμα της;
• Ποιο ήταν το περιεχόμενο της «Μεγάλης Ιδέας»; Θα σας βοηθήσει η Πηγή 3.