Ο Μάγκας
Ο Μάγκας είναι ένα από τα πιο γνωστά βιβλία της Πηνελόπης Δέλτα. Η Πηνελόπη Δέλτα θεωρείται ως μια από τις σημαντικότερες συγγραφείς στην ελληνική παιδική λογοτεχνία.
Στο κείμενο φαίνεται να διηγείται ένας σκύλος, ο Μάγκας, τις περιπέτειές του στο πλοίο που πήγαινε από τον Πειραιά στην Αλεξάνδρεια, όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε και η ίδια η συγγραφέας.
Η συμπεριφορά του Μάγκα δείχνει ότι τα ζώα έχουν τις δικές τους ευαισθησίες και έχουν ανάγκη τη στοργή και την αγάπη μας.
Ο Τεντέν και ο Μιλού
Στο κείμενο αυτό γνωρίζουμε (όσοι δεν τους ξέρουμε ήδη) τον ρεπόρτερ Τεντέν και τον σκύλο του, τον Μιλού.
Ο Τεντέν είναι ένας ήρωας κόμικ που «γεννήθηκε» στις 10 Ιανουαρίου 1929 από το πενάκι του βέλγου κομίστα Ζορζ Ρεμί (1907-1983), γνωστότερου ως Ερζέ. Οι πρώτες ιστορίες του δημοσιεύτηκαν στο νεανικό ένθετο της εφημερίδας των Βρυξελλών "20ος Αιώνας".
Ο Τεντέν (Tintin) είναι ένας ξανθομάλλης νεαρός με χαρακτηριστικό τσουλούφι, που δουλεύει ως ρεπόρτερ και μπλέκεται σε απίθανες περιπέτειες μυστηρίου σε κάθε γωνιά του πλανήτη, μαζί με τον πιστό του σκύλο Μιλού, ένα λευκότριχο φοξ τεριέ. Άλλοι ήρωες του κόμικ είναι ο καπετάνιος Χάντοκ, οι ντετέκτιβς Ντιπόν και Ντιπόν και ο καθηγητής Τρύφων Τουρνεζόλ.
Ο Ζορζ Ρεμί (1907-1983) ή Ερζέ με τον ήρωά του, τον Τεντέν |
Οι πρωταγωνιστές της σειράς κόμικ Τεντέν |
Ο Τεντέν, ο καπετάνιος Χάντοκ και ο Μιλού |
Οι περιπέτειες του Τεντέν μεταφράστηκαν σε 58 γλώσσες ενώ γυρίστηκαν και τέσσερις κινηματογραφικές ταινίες με τελυταία αυτή του διάσημου σκηνοθέτη Στήβεν Σπήλμπεργκ το 2011 με τίτλο "Οι περιπέτειες του Τεντέν: το μυστικό του μονόκερου".
Διηγήματα και ποιήματα για τους φίλους μας τα ζώα
Γραμματική
Η χρήση των επιθέτων
Προσέχουμε Τα επίθετα είναι κλιτές λέξεις και έχουν τρία γένη (αρσενικό, θηλυκό, ουδέτερο). Στον λόγο βρίσκονται στο ίδιο γένος, στον ίδιο αριθμό και στην ίδια πτώση με το ουσιαστικό που προσδιορίζουν. |
Επίθετα είναι ο λέξεις που αναφέρονται στα ουσιαστικά και δηλώνουν κάποιο γνώρισμα ή ιδιότητά τους, φανερώνουν δηλαδή τι λογής είναι το ουσιαστικό που συνοδεύουν.
Π.χ. Στο πίσω μέρος του σπιτιού υπήρχε ένας μεγάλος κήπος.
Αυτό το δερμάτινο παλτό είναι πολύ ακριβό.
Συντακτικά τα επίθετα χρησιμοποιούνται ως:
α) επιθετικοί προσδιορισμοί, όταν προσδιορίζουν «άμεσα» κάποιο ουσιαστικό και βρίσκονται δίπλα του, συνήθως πριν από αυτό.
π.χ. Το μεγάλο και φωτεινό δωμάτιο ήταν βαμμένο ν' ένα έντονο κίτρινο χρώμα.
β) κατηγορούμενα, όταν συνδέονται με το ουσιαστικό που προσδιορίζουν μέσω κάποιου συνδετικού ρήματος (είμαι, γίνομαι, φαίνομαι κ.ά.).
π.χ. Το δωμάτιο είναι μεγάλο και φωτεινό.
Ο Κώστας φαίνεται καλός, ευχάριστος και ευγενικός.
Οι παθητικές μετοχές
-
Οι παθητικές μετοχές (-μένος, -μένη, - μένο) :
Προσέχουμε :
Οι παθητικές μετοχές:
α) έχουν ιδιότητες και επιθέτου και ρήματος.
π.χ. Το πληγωμένο ζώο γάβγιζε δυνατά. (μετοχή ως επίθετο)
Το ζώο ήταν πληγωμένο. (= είχε πληγωθεί → μετοχή ως ρήμα)
β) όταν χρησιμοποιούνται ως επίθετα, σχηματίζουν και επιρρήματα (σε -α). π.χ. Κοιτούσε μ' ένα παραπονεμένο βλέμμα. → Κοιτούσε παραπονεμένα.
α) έχουν τρία γένη και κλίνονται όπως τα επίθετα: π.χ. ο ευτυχισμένος άνθρωπος, η ευτυχισμένη γυναίκα, το ευτυχισμένο παιδί.
β) συχνά λειτουργούν όπως τα επίθετα, συνοδεύουν δηλαδή ένα ουσιαστικό αποδίδοντάς του κάποια ιδιότητα, ένα χαρακτηριστικό κ.λπ. Έτσι χρησιμοποιούνται κι αυτές στην περιγραφή κάποιου πράγματος.
Π.χ. Το πληγωμένο ζώο τούς κοίταζε μ' ένα θλιμμένο, παραπονεμένο βλέμμα.
Συντακτικό
Αιτιολογικές προτάσεις
Αιτιολογικές ονομάζονται οι δευτερεύουσες (ή εξαρτημένες) προτάσεις που φανερώνουν την αιτία, τον λόγο για τον οποίο συμβαίνει αυτό που δηλώνεται στην πρόταση που προσδιορίζουν (και που συνήθως είναι κύρια/ανεξάρτητη).
Προσέχουμε Οι αιτιολογικές προτάσεις συνήθως χωρίζονται με κόμμα από τις προτάσεις τις οποίες προσδιορίζουν, εκτός αν είναι σύντομες. π.χ. Δε με καλεί στο σπίτι του, επειδή δε με συμπαθεί ιδιαίτερα. (με κόμμα) Μην τον ενοχλείτε γιατί είναι κουρασμένος. (χωρίς κόμμα) |
Δεν μπορεί να έρθει, επειδή θα δουλεύει μέχρι αργά.
(Γιατί δεν μπορεί να έρθει; à επειδή...)
Ο σκύλος ήταν κακιωμένος με όλους, γιατί τον μάλωσαν.
(Γιατί ο σκύλος ήταν κακιωμένος με όλους; → γιατί...)
Οι αιτιολογικές προτάσεις εισάγονται (αρχίζουν) με:
- τους αιτιολογικούς συνδέσμους γιατί, επειδή, διότι, αφού, καθώς, εφόσον.
Π.χ. Μην το κάνεις αυτό, γιατί δεν είναι σωστό.
Τους είπα να φύγουμε, επειδή ήταν πολύ αργά.
Λυπόταν, διότι έπρεπε να φύγει.
Καλύτερα να μείνει στο σπίτι, αφού αρρώστησε.
Ήταν δυστυχισμένοι, καθώς αναγκάστηκαν να εγκαταλείπουν τη γη τους.
Δε θα ξανάρθω στο σπίτι σας, εφόσον δε με θέλετε.
- κάποιες λέξεις ή εκφράσεις που χρησιμοποιούνται ως αιτιολογικοί σύνδεσμοι, όπως οι που, μια και, μια που.
π.χ. Στενοχωρήθηκε πολύ που δεν ήρθες.
Μια και δεν ήρθε, θα φύγω κι εγώ.
Θα πάμε βόλτα τελικό, μια που σχόλασε νωρίς.
Κάποιες φορές αντί για αιτιολογική πρόταση μπορεί να χρησιμοποιήσουμε μια μετοχή ή κάποια φράση με πρόθεση. Η μετοχή, λοιπόν, ή η φράση με πρόθεση που φανερώνουν την αιτία για την οποία γίνεται αυτό που δηλώνεται στην πρόταση μπορούν να αναλυθούν στην αντίστοιχή τους αιτιολογική πρόταση :
Π.χ. Νευριάζοντας τότε ο σκύλος άρχισε να γαβγίζει δυνατά. (= επειδή νεύριασε τότε ο σκύλος,...)
Νευριασμένος τότε ο σκύλος άρχισε να γαβγίζει δυνατά. (= επειδή νεύριασε...)
Άρχισε να γαβγίζει δυνατά από τα νεύρα του. (= επειδή νεύριασε...)
Γραπτός λόγος
Περιγραφή ζώου και προσώπου
Οργάνωση της περιγραφής ζώου |
|
Τι αναφέρουμε |
Παράδειγμα |
Το είδος του ζώου και το όνομά του (αν έχει κι αν το γνωρίζουμε) |
Ο σκύλος που προκάλεσε όλη εκείνη την αναστάτωση πάνω στο καράβι λεγόταν Μάγκας. |
Ποια είναι η εξωτερική του εμφάνιση. (Μιλάμε για το μέγεθος, το χρώμα, τα μέλη του σώματός του, δίνοντας με χαρακτηριστικές λεπτομέρειες. |
Ο Μάγκας ήταν πολύ χαριτωμένος: ένα μικρό κουτάβι με κοντό ανοιχτόχρωμο τρίχωμα, χοντρουλό λαιμό, μικρό στρογγυλό κεφάλι με λίγο μυτερή μουσούδα. μεγάλα εκφραστικά μάτια και κάπως μεγάλα αυτιά, πιο σκούρα από το υπόλοιπο σώμα και ελαφρά πεταχτά στις άκρες∙ αυτά, όταν ο Μάγκας έτρεχε, πήγαιναν πάνω κάτω μ’ έναν πολύ αστείο τρόπο. |
Ποια είναι τα προτερήματα και τα ελαττώματά του ; (Μιλάμε, δηλαδή, για τον χαρακτήρα του ζώου). |
Ο Μάγκας ήταν πραγματικά καταπληκτικός σκύλος. Πρώτα απ' όλα ήταν πολύ φιλικός με όλους, ακόμα και με τους ξένους. Πανέξυπνος καθώς ήταν, καταλάβαινε κάθε φορά με ποιους είχε να κάνει και πώς ένιωθαν οι άλλο, απέναντι του. Πιστός και ζεστός απέναντι σε όσους τον αγαπούσαν και τον φρόντιζαν, δε δίσταζε να τους δείχνει την αφοσίωσή του. Πραγματικά ακούραστος, ο Μάγκας ήταν πολύ χαδιάρης, ζωηρός και παιχνιδιάρης, τολμηρός και αυθόρμητός, κάνοντας πράγματα τρελά που αναστάτωναν όλο τον κόσμο. Όταν όμως τον μάλωναν, γινόταν πολύ πεισματάρης, κάκιωνε με όλους και τους κρατούσε μούτρα. |
Ποιες είναι οι συνήθειες του ζώου, η συμπεριφορά του (Αναφέρουμε, δηλαδή, τι του αρέσει και τι δεν του αρέσει να κάνει). |
Στον Μάγκα άρεσε πολύ να βρίσκεται με κόσμο και χαιρόταν πραγματικά την παρέα, τα χάδια και τα παιχνίδια κυρίως με τα μικρά παιδιά. Ακόμα κι όταν βρισκόταν ανάμεσα σε ξένους, συνήθιζε να τους πλησιάζει και να τους κάνει χαρές. Αν και του άρεσε να τριγυρνά συνεχώς, σπάνια έμπαινε στο σπίτι των αφεντικών του και προτιμούσα να κάνει, βόλτες στο περιβόλι, περιμένοντας τα παιδιά να έρθουν να παίξουν μαζί του. Μόλις τα έβλεπε να έρχονται, έκανε σαν τρελός απ' τη χαρά του: ξεσήκωνε τον τόπο απ' τα γαβγίσματα, πηδούσε πάνω τους κουνώντας ξέφρενα την ουρά του, τους έγλειφε τα χέρια και το πρόσωπο. Μόνο όταν τον μάλωναν κατέβαζε τ' αυτιά του, έπαιρνε ένα θλιμμένο, παραπονεμένο ύφος και λούφαζε σε μια γωνιά μέχρι να ηρεμήσουν τα πράγματα. |
Σε περίπτωση που θέλουμε να περιγράψουμε ένα ζώο δικό μας, με το οποίο έχουμε ιδιαίτερη σχέση μαζί του, εκτός από τα παραπάνω στοιχεία μπορούμε να αναφέρουμε και τα εξής :
- Πώς αποκτήσαμε το ζώο (π.χ. Βρήκαμε τον σκύλο μας νεογέννητο κουτάβι πεταμένο στα σκουπίδια).
- Πώς περνάμε μαζί του (π.χ. Κάθε μέρα πηγαίνουμε μαζί βόλτα στο κοντινά δασάκι).
- Κάποιο περιστατικό από τη ζωή μας μαζί του που ήταν σημαντικό (π.χ. Θυμάμαι μια φορά που παραλίγο να τον χτυπήσει ένα αυτοκίνητο...).
- Συναισθήματα και σκέψεις μας για το αγαπημένο μας ζώο (π.χ. Αγαπώ πολύ τον σκύλο μου είναι για μένα ο καλύτερός μου φίλος...).
Οργάνωση της περιγραφής προσώπου
Οργάνωση της περιγραφής προσώπου |
|
Τι αναφέρουμε |
Παράδειγμα |
Ποιο είναι το πρόσωπο (όνομα, ηλικία). |
Ο μεγαλύτερος γιος της οικογένειας Βασιωτάκη ήταν ο Μήτσος, ένας νεαρός δεκαεννιά χρονών. |
Ποια είναι η εξωτερική του εμφάνιση. (Δίνουμε πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά του προσώπου και του σώματος, καθώς και για το ντύσιμό του.)
|
Ήταν αρκετά εντυπωσιακός, όμορφος θα έλεγε κανείς: ψηλός πολύ. και γεροδεμένος, με καλογυμνασμένο σώμα, τραβούσε εύκολα την· προσοχή. Ήταν μελαχρινός, με μαύρα, γυαλιστερά μαλλιά, λίγο πιο μακριά από το συνηθισμένο, σκούρα καστανά μάτια, μεγάλο: στόμα και λίγο μυτερό πηγούνι. Μόνο τ’ αυτιά του, που ήταν κάπως πεταχτά, φαίνονταν να χαλάνε τη συμμετρία του προσώπου του. Φρόντιζε, πάντως, να είναι πάντα καλοντυμένος, καθαρός και περιποιημένος, κι έτσι κέρδιζε αμέσως τις εντυπώσεις. |
Ποια είναι τα προτερήματα και τα ελαττώματά του. (Αναφερόμαστε στον χαρακτήρα και τη συμπεριφορά του.) |
Ο Μήτσος, πέρα από την εμφάνισή του, ήταν και πολύ καλό παιδί: Ήρεμος, ευγενικός, ευχάριστος και φιλικός, έκανε εύκολα γνωριμίες και γινόταν γρήγορα αγαπητός σε όλους. Ήταν επίσης πολύ συναισθηματικός κι ευαίσθητος, τίμιος και δίκαιος. Έξυπνος καθώς ήταν και προσεκτικός στη συμπεριφορά του απέναντι στους άλλους, γνώριζε πότε έπρεπε να φανεί υποχωρητικός και πότε πιο τολμηρός. Ωστόσο, σε κάποια ζητήματα, ήταν ιδιότροπος και, όταν κάποιος ή κάτι τον ενοχλούσε, γινόταν άλλες φορές φωνακλάς και άλλες ψυχρός και απόμακρος. |
Ποιες είναι οι συνήθειές του. (Αναφέρουμε με τι ασχολείται, πώς περνά τη μέρα του, ποια είναι τα ενδιαφέροντά του κ.λπ.) |
Καθώς ήταν φοιτητής στο Πανεπιστήμιο, δεν περνούσε και πολλές· ώρες στο σπίτι. Έφευγε νωρίς το πρωί για τη σχολή του, όπου περνούσε όλο το πρωινό. Μετά, αργά το μεσημέρι, ή θα πήγαινε καμιά βόλτα με τους φίλους του ή θα περνούσε από το γραφείο του πατέρα, θα τον βοηθούσε στις δουλειές του και θα γυρνούσαν μαζί στο σπίτι το απόγευμα. Ο Μήτσος αγαπούσε πολύ το διάβασμα και συνήθιζε να περνά πολλά βράδια του ξαπλωμένος στον καναπέ του σαλονιού διαβάζοντας κάποιο από τ αγαπημένα του βιβλία και ακούγοντας μουσική. |
Αν το πρόσωπο που περιγράφουμε το γνωρίζουμε προσωπικά και έχουμε ιδιαίτερη σχέση μαζί του, εκτός από τα παραπάνω στοιχεία αναφέρουμε και τα εξής:
Πώς γνωριστήκαμε (π.χ. Με τον Μήτσο γνωριζόμαστε από την Α’ Δημοτικού, όταν καθίσαμε τυχαία στο ίδιο θρανίο).
Πώς περνάμε μαζί του (π.χ. Βρισκόμαστε καθημερινά στη σχολή και συχνά βγαίνουμε μαζί τα βράδια, για να πάμε συνήθως σινεμά ή σε καμιά συναυλία).
Σημαντικά γεγονότα/περιστατικά από τη ζωή του, που τονίζουν περισσότερο τον χαρακτήρα του (π.χ. Θυμάμαι χαρακτηριστικά μια φορά που ταξιδεύαμε μαζί με πλοίο, όταν ο σκύλος του...).
Τις σκέψεις και τα συναισθήματα μας γι’ αυτό το πρόσωπο (π.χ. Αγαπώ πολύ τον Μήτσο και τον θεωρώ τον καλύτερό μου φίλο...).
Περιγραφή προσώπου : Τι να προσέξουμε
Προσέχουμε
Στην περιγραφή ενός ζώου ή προσώπου χρησιμοποιούμε:
- Πολλά επίθετα και μετοχές που λειτουργούν ως επίθετα, προκειμένου να αποδώσουμε όσο πιο ζωντανά και παραστατικό γίνεται την εικόνα του.
- Παροντικούς χρόνους (ενεστώτα, παρακείμενο), αν το ζώο ή το πρόσωπο που περιγράφουμε υπάρχει στο παρόν, και παρελθοντικούς χρόνους (παρατατικό, αόριστο, υπερσυντέλικο), αν το ζώο ή το πρόσωπο που περιγράφουμε δε ζει πια.