02.08 Ο χριστιανισμός γίνεται επίσημη θρησκεία

Με την ανεξιθρησκία που επέβαλε το Διάταγμα των Μεδιολάνων (313 μ.Χ.) ο χριστιανισμός, που τον ακολουθούσαν ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι, σταμάτησε να διώκεται. Τότε άρχισε και η εξάπλωσή του σ’ όλη την αυτοκρατορία. Ο Κωνσταντίνος βοήθησε σ’ αυτό καθώς :

• Προτιμούσε τους Χριστιανούς στις δημόσιες θέσεις και τον στρατό.
• Συγκάλεσε Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια (325 μ.Χ.) και βοήθησε τους χριστιανούς να λύσουν τις θεολογικές τους διαφορές.
• Βαφτίστηκε ο ίδιος Χριστιανός, λίγο πριν το θάνατο του (337 μ.Χ.)

Οι Πατέρες της Εκκλησίας με τον Μέγα Κωνσταντίνο κρατούν τα πρώτα άρθρα του Συμβόλου της Πίστεως		Η Εκκλησία της Αγίας Σοφίας στη Νίκαια της Βιθυνίας όπου πραγματοποιήθηκε η Α΄Οικουμενική Σύνοδος, όπως είναι σήμερα

Την ίδια θετική στάση για τους Χριστιανούς τήρησε και ο γιος του Κωνστάντιος, που τον διαδέχθηκε.

Το 361 μ.Χ. αυτοκράτορας έγινε ο ανιψιός του Κωνστα­ντίνου, Ιουλιανός. Ο Ιουλιανός που είχε σπουδάσει αρχαία ελληνική φιλοσοφία στην Αθήνα και την Αντιόχεια ήταν θαυμαστής του αρχαίου ελ­ληνικού πολιτισμού και γι’ αυτό, όταν έγινε αυτοκράτορας, προσπάθησε να επανα­φέρει τη λατρεία της παλαιάς θρησκείας και να περιορίσει τη χριστιανική.

Ο Ιουλιανός έμεινε για μόλις δύο χρόνια στον αυτοκρατορικό θρόνο, καθώς σκοτώθηκε πολε­μώντας τους Πέρσες, σε ηλικία 32 ετών. Πέρα από το γεγονός αυτό οι προσπάθειές του για επιστροφή στην αρχαία θρησκεία απέτυχαν και επειδή δεν είχαν απήχηση στο λαό, παρ' όλο που τον αναστάτωσαν.

Ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος, που τον δια­δέχτηκε, έφτασε στο αντίθετο άκρο από τον Ιουλιανό καθώς εκτός του ότι κήρυξε το Χριστιανισμό επίσημη θρησκεία, πήρε και αυστηρά μέ­τρα κατά της θρησκείας των εθνικών, όπως ονομάζονταν οι πιστοί της παλιάς θρησκείας :

• Έκλεισε τους αρχαίους ναούς, απαγόρευσε τη λατρεία των αρχαίων θεών και όρισε, με νόμο, βαρύτατες ποινές για τους παραβάτες.
• Κατάργησε τους Ολυμπιακούς αγώνες (392 μ.Χ.), τα Ελευσίνια Μυστή­ρια κι έκλεισε το Μαντείο των Δελφών.
• Ανέχτηκε την καταστροφή και τη λεηλασία αρχαίων ναών, μνημείων και έργων τέχνης από φανατικούς χριστιανούς.

Οι χριστιανοί ονόμασαν τον Κωνσταντίνο Άγιο και Ισαπόστολο και τον Θεοδόσιο Μέγα, αντίθετα τον Ιου­λιανό «Παραβάτη» ή «Αποστάτη».

Όπως ο χριστιανισμός πέτυχε να επιβιώσει στους αιώνες των διωγμών έτσι και τώρα επιβλήθηκε χάρη στη δύναμη του λόγου της χριστιανικής διδασκαλίας. Σ' αυτό βοήθησαν οι Πατέρες της Εκκλησίας και ιδιαίτερα "Οι Τρεις Ιεράρχες", Βασίλειος ο Μέγας, Γρηγόριος Ναζιανζηνός και Ιωάννης ο Χρυσόστομος, οι οποίοι συνδύασαν την αρχαία ελληνική παιδεία με τα διδάγματα της νέας θρησκείας.