ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΡΑΛΗΣ (1916-2009)
Ο ζωγράφος Γιάννης Μόραλης υπήρξε ένας από τους επιφανέστερους Έλληνες καλλιτέχνες του 20ού αιώνα. Γεννήθηκε στην Άρτα στις 23 Απριλίου του 1916. Έζησε στην Πρέβεζα μέχρι το 1922 εκεί όπου ήταν διορισμένος ο πατέρας του ως φιλόλογος. Η καλλιτεχνική του ροπή φάνηκε από πολύ νωρίς. Το 1927 φεύγει από την Άρτα μαζί με την οικογένεια του και εγκαθίστανται στη Αθήνα. Έχει ήδη αποφασίσει ότι θα γίνει ζωγράφος και έτσι το 1931 σε ηλικία 15 ετών προετοιμάζεται για τις εξετάσεις στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών και γι’ αυτό το σκοπό έχει γραφτεί στο προπαρασκευαστικό τμήμα του Δημήτρη Γερανιώτη. Τελικά θα γίνει αποδεκτός στην ΑΣΚΤ και θα σπουδάσει δίπλα στον Αργυρό , τον Γερανιώτη, τον Παρθένη και τον Κεφαλληνό ζωγραφική και χαρακτική. Το 1936 αποφοιτά από την ΑΣΚΤ και φεύγει για την Ρώμη και από εκεί στο Παρίσι όπου παρακολούθησε μαθήματα νωπογραφίας στην École Nationale des Beaux Arts στα εργαστήρια ζωγραφικής και τοιχογραφίας. Παράλληλα θα παρακολουθήσει μαθήματα ψηφιδωτού στο École des Arts Μétiers. Το 1939 με την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου αναγκάζεται να επιστρέψει στην Ελλάδα. Το ’41 παντρεύεται την Μαρία Ρουσσέν, είναι η πρώτη του γυναίκα από την οποία θα χωρίσει το ’45. Αυτή την περίοδο για βιοποριστικούς λόγους ασχολείται με την συντήρηση έργων τέχνης, ταυτόχρονα όμως αφοσιώνεται στην προσωπογραφία. Το 1947 έχοντας ήδη παντρευτεί με την δεύτερη σύζυγο του γλύπτρια Αγλαΐα Λυμπεράκη με την οποία θα χωρίσει το 1955, εκλέχθηκε τακτικός καθηγητής της προπαρασκευαστικής τάξης στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών. Το 1949 μαζί με αρκετούς ακόμα Έλληνες ζωγράφους (Χατζηκυριάκος- Γκίκας, Τσαρούχης, Νικολάου, Εγγονόπουλος) συμμετείχε στην ίδρυση της καλλιτεχνικής ομάδας «Αρμός» η οποία έκανε την πρώτη της έκθεση στο Ζάππειο το 1950. Από το ’54 ξεκίνησε η συνεργασία του με το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν ενώ αργότερα θα συνεργαστεί και με το Εθνικό Θέατρο. Το ’57 εκλέχτηκε τακτικός καθηγητής του Εργαστηρίου Ζωγραφικής στην ΑΣΚΤ. Τον επόμενο χρόνο συμμετείχε με τον Γιάννη Τσαρούχη και τον γλύπτη Αντώνη Σώχο στη Μπιενάλε της Βενετίας στην οποία προτάθηκε για ένα μικρό βραβείο Το ’59 πραγματοποιήθηκε η πρώτη του ατομική έκθεση στην Αθήνα στην αίθουσα εκθέσεων «Αρμός». Αγαπημένος τόπος δημιουργίας ήταν το σπίτι του στην Αίγινα το οποίο αποφάσισε να χτίσει την δεκαετία του ’70 με χρήματα από μια έκθεση που έκανε το 1972. Στους κήπους και τα σαλόνια του φιλοξένησε τον Ελύτη, τον γλύπτη Χ. Καπράλο, τον ζωγράφο Ν. Νικολάου, τον αρχιτέκτονα Α. Κωνσταντινίδη στενοί του φίλοι και εν μέρει η αιτία να εγκατασταθεί κι εκείνος στο νησί. Ο Καπράλος, ο Νικολάου και ο Μόραλης αποτέλεσαν τον σκληρό πυρήνα του κύκλου των εικαστικών δημιουργών που είχαν επιλέξει την Αίγινα ως τόπο έμπνευσης, δημιουργίας και περισυλλογής. Το σύνολο της δημιουργίας του διατρέχει το θέμα του Έρωτα και του Θανάτου κάτι που θα μεταβληθεί κατά την διάρκεια της δεκαετίας του ’70 αφού ο Μόραλης θα επηρεαστεί από τον κονστρουκτιβισμό και το Μπάουχαους έτσι, μεταβάλλει την ανθρώπινη μορφή, που ούτως ή άλλως υπήρξε πάντα στο κέντρο των έργων του, σε αυστηρό γεωμετρικό σύστημα. Στο έργο του Μόραλη περιλαμβάνει εικονογραφήσεις βιβλίων του Ελύτη και του Σεφέρη, εξώφυλλα δίσκων, γλυπτά , τοιχογραφίες, σκηνικά και κουστούμια για το Εθνικό Θέατρο και μπαλέτα του Ελληνικού Χοροδράματος. Γνωστό του έργο είναι ο διάκοσμος του ξενοδοχείου Χίλτον στην Αθήνα και συνθέσεις του στον σταθμό του Πανεπιστημίου στο μετρό της Αθήνας. Ο Μόραλης έχει χαρακτηριστεί ως μία από τις κορυφαίες φυσιογνωμίες της ελληνικής τέχνης του 20ου αιώνα, μεγάλος δάσκαλος ζωγραφικής και χαρακτικής, ο «ευπατρίδης» που κατοχυρώθηκε ως βασικός εκπρόσωπος της γενιάς του ’30 με τη ζωγραφική του να εκφράζει μεταπολεμικά μία από τις καλύτερες και ίσως πιο τεκμηριωμένες εκδοχές του «ελληνότροπου μοντερνισμού». Πρώτη του βράβευση για το ζωγραφικό του έργο έγινε το 1940. Το 1965 ο βασιλιάς Κωνσταντίνος του απένειμε το παράσημο του Ταξιάρχη του Φοίνικος. Το 1973 έλαβε Χρυσό Μετάλλιο στη Διεθνή Έκθεση του Μονάχου. Το 1979 του απονεμήθηκε το Αριστείο των Τεχνών από την Ακαδημία Αθηνών. Αποχώρησε από την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών το 1983 και πέντε χρόνια αργότερα η Εθνική Πινακοθήκη τον τίμησε με μία μεγάλη αναδρομική έκθεση. Το 1999 του απονεμήθηκε το Μετάλλιο του Ταξιάρχη της Τιμής. Σήμερα έργα του μπορεί κανείς να βρει σε δημόσιες και ιδιωτικές σχολές σε Ελλάδα και εξωτερικό. Ο Γιάννης Μόραλης έφυγε από την ζωή στις 20 Δεκεμβρίου το 2009 σε ηλικία 93 ετών στο σπίτι του στην Αθήνα.
Μουσική: Νίκος Αίμα, «Παραμορφώσιμα Αντικείμενα» για έγχορδα και πνευστά
Υλικό από το "τρελό σχολείο"