 |
 |
 |
Εκσυγχρονισμός και επέκταση της Ελλάδας
- 1864: Ψηφίζεται νέο, πιο δημοκρατικό Σύνταγμα. Οι εξουσίες του βασιλιά περιορίζονται και το πολίτευμα μετατρέπεται σε Βασιλευόμενη Δημοκρατία.
- 1881: Ενσωματώνονται στη χώρα η Θεσσαλία και ο νομός Άρτας από την Ήπειρο.
- Αυξάνεται ο πληθυσμός και οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις.
- Για την προσάρτηση του νομού Άρτας συμβάλλει αποφασιστικά ο Χαρίλαος Τρικούπης.
Βήματα εκσυγχρονισμού του πολιτικού συστήματος
Το Σύνταγμα που ψηφίστηκε το 1864 ήταν επηρεασμένο από τα Συντάγματα του Βελγίου και της Δανίας και όριζε Βουλή με τετραετή θητεία. Παρ' όλο που υπήρχε ψηφισμένο Σύνταγμα, ο Βασιλιάς Γεώργιος Α' εξακολουθούσε να παρεμβαίνει επιβάλλοντας συχνά την άποψή του.
Το 1878 καθιερώνεται μετά από προσπάθειες του Χαρίλαου Τρικούπη η Αρχή της Δεδηλωμένης. Σύμφωνα με αυτή, ο βασιλιάς είναι υποχρεωμένος να αναθέτει το σχηματισμό της κυβέρνησης στον αρχηγό του κόμματος που υποστηρίζεται από την πλειοψηφία της Βουλής.
Δύο είναι τα κυριότερα κόμματα αυτή την εποχή: το κόμμα του Χαρίλαου Τρικούπη (υποστηρίζει τον εξευρωπαϊσμό της χώρας) και το κόμμα του Θεόδωρου Δηλιγιάννη (στηρίζεται από τα φτωχά κοινωνικά στρώματα).
Ποιος είναι ο Χαρίλαος Τρικούπης ;
- Είναι νομικός και διπλωμάτης, έχει διατελέσει υπουργός και γίνεται πρωθυπουργός της χώρας.
- Γνωρίζει τις περιορισμένες δυνατότητες του κράτους και δεν ενθαρρύνει επαναστατικά κινήματα στις περιοχές εκτός Ελλάδας.
- Ιδρύει σχολεία και εκκλησίες στις αλύτρωτες περιοχές, ώστε να τονώσει την ελληνικότητά τους.
- Ενισχύει τη Δημοκρατία και ασχολείται με την οργάνωση και τον εκσυγχρονισμό του κράτους.
- Πραγματοποιεί σημαντικά έργα (διάνοιξη της διώρυγας της Κορίνθου, αποξήρανση της λίμνης Κωπαΐδας).
- Βελτιώνει τις συγκοινωνίες, το οδικό και το σιδηροδρομικό δίκτυο.
- Παίρνει δάνεια από το εξωτερικό.
 Ο Χαρίλαος Τρικούπης |
 Το γραφείο του Χαρίλαου Τρικούπη |
 Έργα κατασκευής της Διώρυγας της Κορίνθου (1886) |
 Εγκαίνια της της Διώρυγας της Κορίνθου (1893) |
 Ατμομηχανή του 1882 |
||||
 Ατμομηχανή του 1888 |
 Παναθηναϊκό Στάδιο (1870) |
 Ο Σπύρος Λούης μπαίνει νικητής στο Παναθηναϊκό στάδιο (Ολ. Αγώνες 1896) |
 Το χρυσό μετάλλιο των Ολυμπιακών Αγώνων 1896 |
 |
 Ο Χ. Τρικούπης αγορεύει στη Βουλή |
 Γελοιογραφία που παριστάνει τον λαϊκιστή Δηληγιάννη να κερδίζει τον Τρικούπη |
Γιατί πτώχευσε η Ελλάδα το 1893 ;
- Ο εκσυγχρονισμός της χώρας που επιχείρησε ο Χαρίλαος Τρικούπης στηρίχτηκε σε χρήματα από δάνεια, τα οποία κάποια στιγμή τελείωσαν και δεν ήταν δυνατόν να αποπληρωθούν.
- Την οικονομική κρίση επιδείνωσε και η παγκόσμια κατάρρευση του εμπορίου της σταφίδας (βασικό προϊόν της Ελλάδας).
- Οι φόροι δε συλλέγονται σωστά, αλλά και η λαϊκίστικη πολιτική του Δηλιγιάννη μείωσαν ακόμα περισσότερα τα λιγοστά έσοδα.
- Τα έξοδα του κράτους είναι μεγαλύτερα από τα έσοδα.
- Η χώρα δέχεται Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο, προκειμένου να πληρωθεί το υπέρογκο χρέος.
Παράρτημα
04.02 Ο Χαρίλαος Τρικούπης
Γλωσσάρι
Αλύτρωτες περιοχές : Οι περιοχές που δεν απελευθερώθηκαν και έμειναν έξω από τα σύνορα του ελληνικού κράτους. Οι πληθυσμοί των περιοχών αυτών ονομάζονται «αλύτρωτοι» και το ζήτημα «αλυτρωτισμός».
Λίμνη Κωπαΐδα : Μεγάλη λίμνη στην περιοχή της Στερεάς Ελλάδας. Με την αποξήρανσή της δημιουργήθηκαν πολλά καλλιεργήσιμα εδάφη, ενώ καταπολεμήθηκε και η αρρώστια της ελονοσίας που ταλαιπωρούσε τους κατοίκους.
Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος : 'Έλεγχος της οικονομίας της χώρας από διεθνή Επιτροπή.
Υπέρογκος : Πάρα πολύ μεγάλος, υπέρμετρος.
Οι πηγές αφηγούνται...
«Τα νησιά Κέρκυρα, Κεφαλονιά, Ζάκυνθος, Λευκάδα, Ιθάκη, Κύθηρα, Παξοί να ενωθούν με το Βασίλειο της Ελλάδας και να αποτελούν για πάντα αναπόσπαστο μέρος του σε μια αδιαίρετη πολιτεία υπό τη συνταγματική βασιλεία του Βασιλιά των Ελλήνων Γεωργίου Α' και των διαδόχων του. Κέρκυρα, 23 Σεπτεμβρίου 1863».
Χαρίλαος Τρικούπης. Η ζωή και το έργο του, τόμ. 1, Έκδοση της Βουλής των Ελλήνων, επιμέλεια Αικατερίνη Φλεριανού, Αθήνα 1999, σ. 203.
2. Ο Ισθμός της Κορίνθου
«Η διάνοιξη του Ισθμού της Κορίνθου, η οποία έχει ήδη εξασφαλισθεί, θα χρησιμεύσει ως μέσο κατάδειξης και πραγμάτωσης της ναυτικής υπεροχής των Ελλήνων. Οι περισσότερο αξιόπιστες στατιστικές αποδεικνύουν σε όλους την αλήθεια αυτή... Τα κέρδη της διώρυγας της Κορίνθου θα υπερβούν, συγκριτικά,τα αντίστοιχα της διώρυγας του Σουέζ και θα αποτελούν μια από τις σημαντικότερες οικονομικές δραστηριότητες της εποχής».
Άρθρο της εφημερίδας Παλιγγενεσία, 28 Ιουνίου 1890, το οποίο περιέχεται στην έκδοση της Βουλής των Ελλήνων, Χαρίλαος Τρικούπης. Η ζωή και το έργο του, τόμ. 1, επιμέλεια Αικατερίνη Φλεριανού, Αθήνα 1999, σ. 740.
3. Η αρχή της δεδηλωμένης (απόδοση στα νέα ελληνικά)
«Για να διορθωθεί η κατάσταση πρέπει να γίνει ειλικρινά αποδεκτή η θεμελιώδης αρχή της κοινοβουλευτικής κυβέρνησης, ότι δηλαδή τα υπουργεία λαμβάνονται από την πλειοψηφία στη Βουλή. Ενόσω η Βασιλεία προσφέρει την εξουσία, τη διάλυση και τις επεμβάσεις ως βραβείο στις μειοψηφίες της Βουλής, θα πολλαπλασιάζονται επ' άπειρον οι μνηστήρες της εξουσίας. Όταν όμως (η Βασιλεία) αποφασίσει ειλικρινά να δηλώσει ότι μόνο την πλειοψηφία θα καλεί στην εξουσία, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι και στην Ελλάδα, όπως και αλλού, δεν θα μείνει για πολύ έκθετο το επίζηλο αυτό έπαθλο, αλλά θα συνεννοηθούν οι μειοψηφίες για τις υποχωρήσεις, που πρέπει να γίνουν σε κάθε περίπτωση, ώστε να συγχωνευθούν σε πλειοψηφία».
Άρθρο του Χαρίλαου Τρικούπη στην εφημερίδα Καιροί, 29 Ιουνίου 1874. Έκδοση της Βουλής των Ελλήνων, Χαρίλαος Τρικούπης. Η ζωή και το έργο του, τόμ. 1, επιμέλεια Αικατερίνη Φλεριανού, Αθήνα 1999, σ. 125.
4. Η κορινθιακή σταφίδα
«Η κορινθιακή σταφίδα καλλιεργείται από τον Ισθμό ως την Αρκαδία, σ' όλες σχεδόν τις ακτές, βόρειες και δυτικές, του Μοριά. Ο καρπός έχει ένα χρώμα γαλαζωπό και μέγεθος φραγκοστάφυλου. Δεν έχει κουκούτσια και είναι κρεμασμένος σε μακρουλά τσαμπιά. Μαζεύουν την κορινθιακή σταφίδα την ίδια εποχή με όλα τα άλλα σταφύλια. Μόλις την κόψουν, την ξεραίνουν στο φούρνο, την αμπαλάρουν και την στέλνουν στη Αγγλία. Αν η Ελλάδα σταματούσε να παράγει αυτούς τους μικρούς πολύτιμους καρπούς, δεν θα υπήρχαν πια ούτε plum-puddings, ούτε plum-cakes (πουτίγκες και κέικ), ούτε καμιά απ' αυτές τις λιχουδιές που έχουν για βάση τους την κορινθιακή σταφίδα. Αν η αρρώστεια της σταφίδας που κατέστρεψε στα 1852 τα δύο τρίτα της σοδειάς, είχε χτυπήσει τα κλήματα, η Αγγλία θα στερούνταν την πιο αγνή της απόλαυση και η Ελλάδα το πιο ουσιαστικό από τα εισοδήματά της».
Έντμοντ Αμπού, Η Ελλάδα τον Όθωνος, πρόλογος, επιμέλεια και σχολιασμός Τάσος Βουρνάς, Αθήνα, χχ., σσ. 96-97.
Ματιά στο παρελθόν
Η Βιομηχανική Επανάσταση
Η περίοδος από το 1770 έως και τα τέλη του 19ου αιώνα χαρακτηρίζεται από σημαντικά τεχνικά και τεχνολογικά επιτεύγματα, ιδιαίτερα στη Δυτική Ευρώπη. Η Βιομηχανική Επανάσταση, όπως αποκαλούνται οι εξελίξεις αυτές, διακρίνεται σε δύο φάσεις. Κατά την πρώτη περίοδο, που φτάνει έως το 1830, οι μηχανές από ατμό αποτέλεσαν τη βάση της ανάπτυξης. Η ανάπτυξη της κλωστοϋφαντουργίας και η επέκταση του σιδηροδρομικού δικτύου αποτελούν τον καθρέπτη της νέας εποχής. Στη δεύτερη περίοδο, μετά το 1850, η εφεύρεση συνθετικών υλικών συνέβαλε στην περαιτέρω ανάπτυξη. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από τη χρήση του πλαστικού, του πετρελαίου και του ηλεκτρισμού. Όμως η Βιομηχανική Εποχή είχε και θλιβερές συνέπειες, όπως οι άσχημες συνθήκες διαβίωσης στις μεγάλες πόλεις και η εκμετάλλευση της παιδικής εργασίας.
Ερωτήματα
- Πώς χαρακτηρίζετε την πολιτική του Τρικούπη και γιατί;
- Με βάση την Πηγή 2, ποια ήταν τα προσδοκώμενα οφέλη απο τη διάνοιξη του Ισθμού της Κορίνθου;
