16. Οι φυσικές καταστροφές και οι συνέπειές τους στη ζωή των ανθρώπων

Η Γη αποτελείται από τρία διαφορετικά στρώματα τον φλοιό, τον μανδύα και τον πυρήνα, συνολικού πάχους 6.370km περίπου.

Ο φλοιός είναι το στερεό, εξωτερικό περίβλημα της Γης και φτάνει μέχρι το βάθος των 70km.

Ο μανδύας είναι το αμέσως επόμενο στρώμα και φτάνει μέχρι το βάθος των 2.900km.

Η λιθόσφαιρα είναι το δύσκαμπτο στρώμα, μέσου πάχους 80km περίπου, που αποτελείται από το στερεό φλοιό και μέρος του στερεού ανώτερου μανδύα.

Κάτω από το μανδύα υπάρχει ο πυρήνας που φτάνει έως το κέντρο της γης. Ο πυρήνας διακρίνεται σε εξωτερικό (υγρή/ρευστή κατάσταση) και σε εσωτερικό (στερεή κατάσταση).

Η Λιθόσφαιρα και αποτελείται από δώδεκα μεγάλες πλάκες, τις λιθοσφαιρικές πλάκες.

Δες τα γραφήματα "Λιθοσφαιρικές Πλάκες", "Σύγκλιση Λιθοσφαιρικών Πλακών" και "Η γέννηση των Ηπείρων".

Τα στρώματα του εσωτερικού της Γης		Οι λιθοσφαιρικές πλάκες

{slider title="Ποια είναι τα αποτελέσματα της κίνησης των λιθοσφαιρικών πλακών ;" class="green" theme="colorful" color="random"} 

Όταν δύο πλάκες πλησιάζουν μεταξύ τους, η μία βυθίζεται κάτω από την άλλη, λιώνει και μετατρέπεται σε μάγμα. Το μάγμα μέσα από ρωγμές που δημιουργούνται ανεβαίνει προς την επιφάνεια της Γης με τη μορφή λάβας. Έτσι δημιουργείται το ηφαίστειο.

 Οι ηφαιστειακές εκρήξεις αποτελούν ένα φοβερό και επικίνδυνο φαινόμενο. Έχουν τρομερές επιπτώσεις τόσο στις ανθρώπινες ζωές και κοινωνίες (π.χ. αφανισμό ολόκληρων κοινωνιών, όπως στην Πομπηία) όσο και στο φυσικό περιβάλλον (π.χ. εξάλειψη θαλάσσιας ζωής). Όμως, η λάβα μαζί με την ηφαιστειογενή τέφρα που ρέουν στις γύρω περιοχές δημιουργούν εύφορα εδάφη που ονομάζονται ηφαιστειογενή καθώς και πετρώματα με σημαντικά κοιτάσματα ορυκτών πρώτων υλών.

Η κίνηση των πλακών και οι συγκρούσεις τους γίνονται αισθητές από τον άνθρωπο με τους σεισμούς. Οι σεισμοί προκαλούν σοβαρές καταστροφές σε κτίρια, δρόμους, γέφυρες και άλλες κατασκευές του ανθρώπου. Καθημερινά συμβαίνουν πολλοί σεισμοί τους οποίους όμως δεν αντιλαμβανόμαστε, γιατί είναι ασθενείς. Περισσότερα δείτε στη σελίδα εδώ.

Αποσάθρωση λέγεται ο θρυμματισμός των πετρωμάτων της επιφάνειας της Γης που προκαλείται από τον άνεμο, το νερό και τη συνεχή διαστολή και συστολή των πετρωμάτων που δημιουργούν οι μεγάλες διαφορές της θερμοκρασίας στον ίδιο τόπο.

Διάβρωση λέγεται το φαινόμενο κατά το οποίο τα υλικά της αποσάθρωσης παρασύρονται από τον άνεμο και το νερό προκαλώντας το φάγωμα της επιφάνειας της Γης και εναποτίθενται σε άλλες περιοχές. Με τον τρόπο αυτό αλλάζει και πάλι η μορφή της επιφάνειας της Γης.

Το ηφαίστειο της Θήρας και ο Μινωικός Πολιτισμός

Νέα ευρήματα από τα Πανεπιστήμια της Κολούμπια και της Χαβάης επιβεβαιώνουν την άποψη ότι η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας ήταν η αιτία να καταστραφεί ο μινωικός πολιτισμός. Το ηφαίστειο δημιούργησε παλιρροϊκό κύμα και πυκνά νέφη ηφαιστειακής στάχτης προκαλώντας κλιματικές αλλαγές και καταστρέφοντας τις καλλιέργειες. Επειδή η απόσταση της Θήρας από την Κρήτη είναι μικρή, μόλις 110 χμ., το μεγάλο κύμα τσουνάμι, όπως το απεκάλεσε ο Έλληνας αρχαιολόγος Σ. Μαρινάτος, αφάνισε ολόκληρο τον μινωικό πολιτισμό.

Ιστοσελίδα των New York Times, 2003

Μελετήστε τον παγκόσμιο χάρτη κατανομής ηφαιστείων και σεισμών και καταγράψτε τις περιοχές, όπου υπάρχει μεγάλη δραστηριότητα. Ας συζητήσουμε τις παρατηρήσεις σας.